Tekstgrootte
Artikel delen
  • Gekopieerd
Politiek

Robert D. Kaplan in gesprek met WNL: 'Moeilijk voor Europa om ideologische verschillen met de Verenigde Staten te overbruggen'

Marc Herman de Groot

"Het is moeilijk voor Europa om de ideologische verschillen met de Verenigde Staten te overbruggen." Dat zegt Robert D. Kaplan in gesprek met WNL tijdens de uitreiking van de Dutch Independence Award. Kaplan geldt als een van de meest prominente geopolitieke analisten in de wereld en is van mening dat met de radicalisering van de Amerikaanse flanken, Europa alleen een bondgenoot van de VS kan blijven met een geloofwaardige krijgsmacht. "De waarheid vertellen is het moeilijkste wat er is."

In een intiem zaaltje in Den Haag neemt de ervaren schrijver en journalist met een glimlach op zijn gezicht de Dutch Independence Award in ontvangst. Hij bedankt de organisatie hartelijk, want zoals hij zelf zegt: door zijn eigenzinnigheid ontvangt hij normaliter weinig prijzen. Eerder ontving president Volodymyr Zelensky deze internationale prijs voor onafhankelijke denkers en doeners, en Robert D. Kaplan bewijst dat hij qua internationale allure weinig onderdoet voor de Oekraïense president.

Met meer dan 23 internationale bestsellers op zijn naam is Robert D. Kaplan over de hele wereld een gerespecteerd geopolitiek denker. Van het Pentagon tot denktanks in Brussel: allemaal bellen ze met Kaplan voor zijn laatste analyses en adviezen. En dat doen ze niet zomaar: de schrijver houdt er een breed internationaal netwerk op na en is voor zijn werk de halve wereld over gereisd. Tegelijkertijd staat hij erom bekend niemand te sparen. Dat is dan ook gelijk een belangrijke boodschap die hij meegeeft zodra hij de prijs in ontvangst neemt: "Het moeilijkste wat je kan doen is beschrijven wat er voor je ogen gebeurt. De waarheid vertellen is het moeilijkste wat er is.”

Tijdens zijn dankwoord lijkt hem dat toch makkelijk af te gaan. Zo waarschuwt hij voor de gevaren van een mogelijk Chinees-Amerikaans conflict om Taiwan en voorziet hij een nieuwe immorele wereldorde, waar landen alleen nog maar bezig zijn met machtspolitiek. Als voorbeeld noemt hij Donald Trump en de Verenigde Staten. "Trump is de eerste president sinds de jaren dertig die geen liberale waarden meer promoot, maar alles bekijkt vanuit een zero-sum machtsspel. Zijn enige doel is om de Verenigde Staten de winnaar te maken in een internationale strijd met Rusland en China."

Kaplan tijdens de uitreiking. Bron foto: Valeria Manzovitova

U heeft het over een nieuwe geopolitieke situatie waarin de Verenigde Staten het eigen belang voorop stelt. Wat betekent dit voor het militaire bondgenootschap tussen Europa en de Verenigde Staten op de lange termijn?

"Veertien jaar geleden gaf Robert Gates, de Amerikaanse minister van Defensie onder Barack Obama, een speech in Brussel. Hierin waarschuwde hij de Europeanen als zij hun defensiebudgetten niet dramatisch zouden opschroeven, dat er langzamerhand steeds minder Amerikaanse steun voor Europa zou zijn. Deze waarschuwing werd door de Europeanen echter niet ter harte genomen, sterker nog, ze reageerden door hun schouders op te halen. Omdat Europa toen niet wilde luisteren, zit men nu opgescheept met een man als Donald Trump."

"We kennen hem inmiddels als iemand die minachtend over Europa spreekt en zich met heel andere regio’s dan Europa bezighoudt. Het is dan makkelijk om naar Donald Trump te wijzen, maar vergeet niet: hij spreekt minachtend over Europa omdat de mensen in het Pentagon hetzelfde denken. Zij hebben hem dat verteld. En dat allemaal omdat Europa veertien jaar geleden hun schouders ophaalde toen ze gewaarschuwd werden. In die zin is deze NAVO-top mogelijk een historisch keerpunt. Europa lijkt wakker te worden en is zowaar bereid om zijn eigen defensie serieus te nemen."

'Migratie is voer voor rechtse populisten'
0:34

'Migratie is voer voor rechtse populisten'

Toch lijkt het wel alsof Europa en de Verenigde Staten ideologisch steeds verder van elkaar af staan?

"Een cruciale ontwikkeling is het verdwijnen van het politieke midden in Amerika. Dit betekent dat Amerika van het ene extreme gedachtegoed naar het andere kan waaien binnen een verkiezing. We weten allemaal hoe moeilijk het is om met Trump samen te werken. Maar waar Europeanen zich nog niet zo bewust van zijn, is dat de Democratische Partij ook een stuk extremer in haar links-progressieve opvattingen is geworden. In de toekomst kan het dus net zo goed even moeilijk zijn om met de Democraten samen te werken."

Hoe kunnen wij als Europa dan ooit die verschillen tussen die extremen overbruggen? Hoe kunnen wij de Verenigde Staten als bondgenoot blijven behouden?

"Ik denk dat het heel moeilijk is om die ideologische verschillen te overbruggen. Alleen als het de Europese landen lukt om hun defensiebudgetten op te krikken en een geloofwaardige krijgsmacht op te bouwen, is het mogelijk om invloed af te dwingen in Washington, ongeacht wie er president is."

Toch is er ook veel instabiliteit en verdeeldheid binnen Europa. Zo is migratie een thema wat tot veel verdeeldheid leidt. Ook in Nederland scoren politici, zoals Geert Wilders, goed op dit onderwerp. In hoeverre blijft deze kwestie politiek een rol spelen?

"Het succes van extreemrechtse, populistische partijen wordt aangewakkerd door migratiestromen uit het Midden-Oosten en Sub-Sahara Afrika. Deze immigratie zal niet zomaar stoppen en daardoor zullen deze partijen een toekomst blijven hebben. Ditzelfde geldt overigens ook voor de Verenigde Staten. Populistisch rechts wordt daar ook aangewakkerd door migratie."

Waarom vindt Trump het belangrijk om dit type politici te steunen?

"Hij herkent een ideologische gelijkenis en ziet hen, net als zichzelf, als ontwrichters van het systeem. Dat wil hij graag steunen."

Ook de moeite waard
Meest gelezen
Korte WNL video's
Meer van WNL
Steun WNL

Word lid. Het telt.

Waardeert u onze programma's? Steun WNL dan met de jaarlijkse bijdrage van slechts €8,50, de wettelijk minimale verplichte bijdrage voor omroepen.

Hiermee helpt u ons journalistieke geluid te behouden en voorkomt u dat WNL zijn publieke status en zendtijd verliest.

€ 8,50 per jaar

Word lid van WNL
Goedemorgen Nederland Op Zondag Stand van Nederland Café Kockelmann In de kantine Sven op 1 Het Misdaad- bureau