Psychiater Esther van Fenema maakt zich zorgen om jongens: 'Tijd om opnieuw te kijken naar de positie van de man'

We moeten meer oog hebben voor de positie van jongens in onze maatschappij. Daarvoor waarschuwt psychiater en columnist Esther van Fenema. "Mannen nemen meer risico's en zijn meer geïnteresseerd in seks en geweld. Dat wordt in deze tijd als problematisch gezien."

"Vrouwen hebben veel bereikt dankzij de emancipatie in de westerse wereld. Maar ik denk dat het tijd is om ook opnieuw te kijken naar de positie van de man: hoe bén je man in deze tijd, zonder te vervallen in allerlei toxische manbeelden?", begint Van Fenema in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Jongens presteren slechter in het onderwijs dan meisjes en jonge mannen plegen ruim twee keer zo vaak zelfmoord als hun vrouwelijke leeftijdsgenoten. "Er is een heel goed boek verschenen van Richard Reeves, een Engels-Amerikaans sociaalwetenschapper, over jongens en mannen. Hij zegt: het is tijd om te kijken wat mannen nodig hebben om niet verder achterop te raken."

Volgens Van Fenema gaat het boek, Of boys and men, vooral over de situatie in de Verenigde Staten. "Maar ik denk dat je het goed kunt vertalen naar onze samenleving. Met name mannen uit lagere sociaaleconomische klassen hebben het moeilijk in een tijd die sterk vrouwelijk is geworden. Zijn boek gaat over die worsteling."

Rolmodellen

Dat jongens slechter presteren op school, heeft volgens Van Fenema ook te maken met het gebrek aan mannelijke docenten. "Er zijn weinig mannelijke rolmodellen. Veel beroepen worden ingevuld door vrouwen en veel traditionele mannenberoepen zijn verdwenen of minder toegankelijk. Daardoor is het lastig voor jongens om zich ergens aan te spiegelen."

Van Fenema benadrukt dat we de biologische verschillen tussen mannen en vrouwen niet moeten negeren. "Gemiddeld zijn er grote verschillen tussen mannen en vrouwen, ook biologisch. Mannen nemen meer risico’s en zijn meer geïnteresseerd in seks en geweld. In deze tijd wordt dat al snel bestempeld als 'toxische mannelijkheid'."

"Die biologische verschillen zijn er nog steeds, maar sociaal-cultureel is de samenleving veranderd. Mannelijkheid krijgt weinig ruimte. We moeten kijken hoe we die opnieuw kunnen vormgeven, zodat jongens zich kunnen ontwikkelen zonder af te haken", zegt ze.

'Links zegt 'lijk op je zus', rechts zegt 'wees extreem mannelijk''

Volgens Van Fenema is deze discussie niet los te zien van de polarisatie. "Links zegt: lijk meer op je zus, wees minder man. Rechts zegt: wees extreem mannelijk, zoals vroeger je vader. De ondertitel van Reeves’ bestseller is: ‘And what we can do about it’." Volgens Van Fenema moeten we "het midden opzoeken".

Hoe doe je dat? "Door verbinding te zoeken met waardevolle mannelijke eigenschappen die we als samenleving hard nodig hebben. We moeten ze niet verdacht maken, maar juist zoeken naar manieren om ze positief toe te passen.”

In zijn boek stelt Reeves dat jongens misschien iets later zouden moeten starten op school. "Stilzitten en goed opletten is voor jonge jongens lastiger", weet Van Fenema. Zelf wil ze vooral inzetten op sterke mannelijke rolmodellen en het debat uit de flanken trekken. "We moeten mannelijke kwaliteiten niet wegdrukken, maar ze ook niet verheerlijken, want dat kan ook negatieve gevolgen hebben voor vrouwen."