Atoomfysicus: ‘Iran kan nú al een kernbom maken’, maar is die bom er ook?
Iran zou in theorie al een kernbom kunnen hebben. Dat zegt atoomfysicus Wim Turkenburg maandagavond in een extra uitzending van Café Kockelmann, naar aanleiding van de Amerikaanse aanval op Iran. "Iedereen zegt dat je 90 procent verrijkt uranium nodig hebt voor een kernwapen, maar dat is niet zo."
De Amerikaanse strijdkrachten voerden afgelopen weekend zware bombardementen uit op doelen in Iran, waaronder de ondergrondse installatie Fordow. Deze bevindt zich onder een berg en is daardoor goed beschermd tegen luchtaanvallen.
Israël viel ruim een week eerder al doelen in Iran aan, naar eigen zeggen om het land te verhinderen een kernwapen te ontwikkelen. Iran ontkent structureel dat het werkt aan kernwapens en vuurde als vergelding raketten af op Israël.
Volgens Turkenburg vindt uraniumverrijking plaats in de Iraanse steden Natanz en Fordow. "De opwekking en het omzetten van uranium naar gas gebeurt in Isfahan", zegt hij. Ook daar vonden aanvallen plaats. "Als het gas verrijkt is, wordt er uranium-metaal van gemaakt. Dat materiaal – en dat is maar een relatief kleine hoeveelheid – gebruik je voor kernwapens."
“Bij 60 procent kun je met 45 kilo al een kernbom maken. Zelfs met 20 procent verrijking is het mogelijk.”
Iran zou veertig kilo uranium hebben dat tot 60 procent is verrijkt. Voor het maken van een kernkop wordt vaak gezegd dat 90 procent verrijking nodig is. Dat is niet zo, zegt Turkenburg. "Militairen hebben dat het liefst, omdat je dan een compacte kernkop kunt maken. Maar technisch is het ook mogelijk met lager verrijkt uranium."
"Bij 90 procent heb je ongeveer 25 kilo uranium nodig. Maar bij 60 procent kun je met 45 kilo al een kernbom maken. Zelfs met 20 procent verrijking is het mogelijk, al wordt de bom dan aanzienlijk groter," legt de atoomfysicus uit.
Volgens het IAEA beschikt Iran inmiddels over zo’n 408 kilo uranium dat tot 60 procent is verrijkt. "Als Iran het wil, kunnen ze dus al lang een kernwapen bouwen," zegt Turkenburg. Of ze dat al gedaan hebben, weet hij niet.
'Geen aanwijzingen dat bommen er zijn'
Minister van Defensie Ruben Brekelmans denkt van niet. "Er zijn geen aanwijzingen dat die bommen er al zijn. Anders hadden we het geweten." Ook D66-Kamerlid Jan Paternotte denkt niet dat Iran al een kernwapen heeft. "Als ze dat hadden, hadden ze het gebruikt als afschrikmiddel. Ze zouden het dan hebben gecommuniceerd om aanvallen te voorkomen. De vraag is nu: zijn ze het alsnog van plan te bouwen?"
“Er is geen enkel bewijs. Het doet denken aan 2003, toen de VS Irak binnenviel vanwege vermoedens over massavernietigingswapens.”
Amerika en Israël denken van wel, maar Paternotte is sceptisch. "Er is geen enkel bewijs. Het doet denken aan 2003, toen de VS Irak binnenviel vanwege vermoedens over massavernietigingswapens. Colin Powell (voormalig Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, red.) presenteerde dat toen in de VN-Veiligheidsraad met een PowerPoint. Maar het bleek niet te kloppen. Trump zegt nu: geloof me maar op mijn blauwe ogen."
Minister Brekelmans ziet een belangrijk verschil met toen. "Het Iraanse regime roept wekelijks ‘Dood aan Israël’. Ze verrijken uranium diep onder de grond en boeken voortgang. De vraag is: wanneer is een aanval gerechtvaardigd? Een week van tevoren? Een maand? Een jaar?"
“Dat de VS en Israël zeggen: we grijpen in voordat het te laat is, is begrijpelijk.”
"Dat de VS en Israël zeggen: we grijpen in voordat het te laat is, is begrijpelijk," concludeert de VVD-minister. Paternotte noemt dat een riskante redenering. "Er waren onderhandelingen gepland. Een week geleden zei u nog dat diplomatie de voorkeur had. Wat is er sindsdien veranderd?"
Brekelmans: "Trump zegt dat alles nu uitgeschakeld is, dus dit is het moment voor Iran om te onderhandelen. Wij vinden dat de rest van de westerse gemeenschap nu druk moet opvoeren." Paternotte: "Maar als je onderhandelingen onderbreekt met een aanval, vergroot je juist de kans op escalatie."
Ontstekingsmechanisme
Volgens oud-commandant der Landstrijdkrachten Mart de Kruif is alleen een kernwapen niet genoeg: je hebt ook een drager nodig. "Iran heeft het afgelopen jaar grote vorderingen gemaakt op dat vlak", weet hij, "met de ontwikkeling van ballistische raketten en zelfs hypersone wapens, die vijf tot tien keer sneller gaan dan het geluid."
Turkenburg benadrukt dat ook het ontstekingsmechanisme cruciaal is. "Je hebt een zeer nauwkeurig mechanisme nodig om een nucleaire explosie te veroorzaken. Of Iran daartoe in staat is, weet ik niet."