Waarom Rutte Trump steunde na clash met Zelenski: 'We mogen Trump dankbaar zijn'

Na de ruzie tussen Volodimir Zelenski en Donald Trump in de Oval Office begin dit jaar, steunde NAVO-chef Mark Rutte hardop Trump. Waarom koos hij voor deze strategie? Zijn rechterhand, Geoffrey van Leeuwen, legt dat uit in Café Kockelmann op NPO 2. "Europese leiders staan alleen maar met woorden achter Zelenski. Uiteindelijk kunnen alleen de Amerikanen echt helpen."

In februari liep de ontmoeting van de Oekraïense president aan Trump uit op een fikse confrontatie. Veel mensen reageerden verontwaardigd dat Rutte niet de kant van de Oekraïense president koos, maar volgens Van Leeuwen was dat na de ruzie de beste aanpak. "Het belang van Oekraïne was het herstellen van de relatie tussen Zelenski en Trump. Mark Rutte heeft ontzettend veel werk verricht om dat te herstellen."

Van Leeuwen beaamt dat Rutte boos was op de Oekraïense president. "Dat kon je op tv zien. Omdat je wilt dat de relatie tussen de Verenigde Staten en Oekraïne goed blijft, dat is essentieel voor het voortbestaan van Oekraïne. We kunnen wel zeggen dat het erg is wat er met Zelenski is gebeurd, maar daar heeft hij niets aan. Waar hij wat aan had, is dat wij geprobeerd hebben om de relatie te herstellen, zodat de steun kon doorgaan. Dat was het allerbelangrijkst."

Oekraïne volledig afhankelijk van Amerika

Hij blikt terug op de desastreuze ontmoeting. "Veertig minuten ging het goed, daarna spuwde het door allerlei factoren out of control. Taal was er ook één. De manier waarop Zelenski de vicepresident (JD Vance, red.) aansprak... Met zijn voornaam, wat in de Oval Office niet gedaan wordt", noemt Van Leeuwen een voorbeeld. "Maar dat gezegd hebbende: het voortbestaan van Oekraïne hangt volledig af van Amerikaanse steun en inlichtingen."

Kortom, Oekraïne zit in een "totale afhankelijkheidspositie". Daarom benadrukt Ruttes strategisch adviseur dat, "hoe begrijpelijk het ook is dat iedereen een mening vormt over de ruzie, het uiteindelijk alleen de Amerikanen zijn die kunnen helpen".

Rutte is zelf, sinds zijn aantreden als staatssecretaris-generaal van de NAVO, driemaal afgereisd naar Trump. Van Leeuwen is "het laatste halfjaar zes à zeven keer geweest". Volgens hem is het, zeker in aanloop naar de NAVO-top dinsdag, constant heen en weer pendelen en praten. "We willen bij iedereen, met name de Amerikanen, de irritatie wegnemen dat wij zo tekortgeschoten zijn."

Hoe kwam de NAVO-norm tot stand?

Van Leeuwen gaat ook in op de verhoogde NAVO-norm, het grootste gespreksonderwerp op de top. Volgens de rechterhand van Rutte is het percentage (5 procent, 3,5 procent verhoging defensiebudget, 1,5 procent verhoging voor brede weerbaarheid) een "gemeenschappelijke gedachte" geweest. "3,5 procent is de harde werkelijkheid. Dat hebben we berekend: we hebben dit nodig om ons te verdedigen. Denk aan tanks, vliegtuigen en munitievoorraden. Alles wat nodig is."

Vervolgens gingen hun gedachten verder. "Om ons voor te bereiden op eventuele crises of oorlogen, was ook een bedrag nodig voor bijvoorbeeld extra bruggen of havens. Daar kwam dit bedrag uit." Deze procentuele norm wordt dus ingezet onder het versterken van de "brede weerbaarheid".

'Mogen Trump dankbaar zijn'

In aanloop naar de NAVO-top is Spanje de enige dwarsligger over de nieuwe norm. Van Leeuwen reageert: "De top is er om ervoor te zorgen dat Europa en Canada eindelijk meer gaan investeren. We hebben het vaak over de NAVO die langs de afgrond schuurt. Dat komt niet door Trump, maar dat komt omdat wij als Europa, ook Nederland, als collectief gefaald hebben om in Defensie te investeren."

"Het is gek genoeg niet Poetin geweest die ons dwingt om nu geld uit te geven aan Defensie, maar Trump", benadrukt Van Leeuwen. "Wat je ook over hem zegt: we mogen dankbaar zijn dat hij dit doet."