Steeds meer kinderen op achterstand door armoede: 'Ontluisterend en onuitstaanbaar'

Honderdduizenden kinderen in Nederland hebben moeite op school omdat ze in armoede opgroeien. Dat constateert het Jeugdeducatiefonds in een rapport dat vrijdag is verschenen. Nederland krijgt volgens het fonds een "dikke onvoldoende" voor gelijke ontwikkelingskansen van kinderen.

Scholen dienen steeds vaker aanvragen in om leerlingen een bril of een bed te kunnen geven. "Ontluisterend en onuitstaanbaar", luidt het commentaar van Hans Spekman, directeur van het Jeugdeducatiefonds, in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Het is namelijk oplosbaar."

Op de grond slapen

Een op de vier basisschoolleerlingen ervaart stress. Dat komt vaak door geldgebrek thuis. Kinderen moeten bijvoorbeeld op de grond slapen of hebben geen eigen bed. Vorig schooljaar vroegen scholen 229 keer een bed of bureau aan voor een leerling. Ongeveer 28.000 kinderen in heel Nederland dragen geen bril, terwijl ze die wel nodig hebben, omdat hun ouders de hoge kosten niet kunnen betalen.

"Je ziet dat kinderen die opgroeien met minder geld thuis eigenlijk maar voor 34 procent havo- of vwo-advies krijgen", aldus Spekman. "Voor kinderen die opgroeien in een rijk gezin is dat 68 procent. Dat ligt dus niet aan het verstand van die kinderen, maar aan de ongelijkheid die voortkomt uit hun thuissituatie en de stress die er thuis is bij veel ouders. Het is iets dat oplosbaar is, maar dan moeten we dat breed doen en langdurig. Dat is goed voor die kinderen en voor de samenleving. Dat zijn allemaal kinderen met talenten, die nu niet de kans krijgen. Dat is ook slecht voor het verdienvermogen van morgen."

Alleenstaande moeders

Spekman maakt zich heel veel zorgen om de groep werkende ouders. "Dat zijn dus allemaal ouders die nu hier al misschien niet meer naar kijken, omdat ze allemaal aan het werk zijn. We komen veel alleenstaande moeders tegen die het gewoon niet rondkrijgen en dan twee of drie banen hebben en daar totaal in vastlopen. Dat zijn bijvoorbeeld mensen die al heel lang bij een winkel werken, maar eigenlijk in 25 jaar er maar 97 cent op vooruit zijn gegaan, terwijl de boodschappen wel duurder worden. Tegelijkertijd zie je dan dat we er als samenleving onvoldoende zijn voor die kinderen en dat die kinderen soms verzuipen in de bureaucratie."

Bij het fonds komen steeds meer zorgaanvragen binnen voor kinderen met mentale problemen voor wie geen speltherapie beschikbaar is. Ook kreeg het fonds vorig schooljaar zeker 3000 aanvragen voor een fiets of fietsspullen voor leerlingen. Scholen met veel kinderen die opgroeien in armoede hebben moeite met het werven van goede leerkrachten vanwege de hoge werkdruk. Ongeveer 72.000 kinderen, van wie veel een beperking hebben, worden te vroeg, te laat of helemaal niet opgehaald door leerlingenvervoer.

Het laatste probleem is ook bij Spekman bekend. "Ik ken bijvoorbeeld een meisje in Zoetermeer die nog maar één ouder heeft. Die is gehandicapt en belandde in het ziekenhuis. Dat meisje gaat naar een pleeggezin in Rotterdam. Vervolgens komt dat meisje in een gezin te zitten, waar niemand leerlingenvervoer voor wil betalen. Wij als Jeugdeducatiefonds betalen het dan, maar dit is onuitstaanbaar. Als zo'n kind thuiszit, wat gebeurt er dan met haar vermogen om te leren? We zetten als overheid en samenleving vaak niet het kind centraal, maar onszelf."

Beschimmeld brood

Presentator Sander de Kramer krijgt van zijn vrouw, die werkzaam is op een school in het Rotterdamse Delfshaven, schrijnende verhalen te horen. "Sommige kinderen hebben negen dagen dezelfde kleren aan. Of dat ze 's middags een boterhamzakje opendoen waar beschimmeld brood inzit. Dit is dagelijkse kost. Het is te gek voor woorden. Die armoede is zo enorm toegenomen. Als kinderen geen geld hebben voor een brilletje, kunnen ze niet meedoen in de klas. Uiteindelijk worden de problemen natuurlijk alleen maar groter."