SER-voorzitter Kim Putters waarschuwt voor AI: 'Mensen moeten om- en bijgeschoold worden'

Nederland moet zich actiever voorbereiden op de snelle opkomst van kunstmatige intelligentie (AI). Dat adviseert de Sociaal Economische Raad (SER), die een 'vierde Industriële Revolutie' voorziet. Kim Putters, voorzitter van de SER, legt in Goedemorgen Nederland op NPO 1 uit hoe wij Nederlanders ons de komende jaren moeten aanpassen: "Het belangrijkste is dat we van praten en denken naar doen gaan."

Volgens Putters biedt AI zowel risico’s als kansen. "Er ontstaan nieuwe verdienmodellen, we kunnen efficiënter werken, sneller werken, misschien op sommige onderdelen met minder personeel." Die ontwikkelingen kunnen bestaande sectoren behoorlijk ontwrichten. "Havenarbeiders zijn bijvoorbeeld doodsbang dat hun banen overgenomen gaan worden door AI. Dat is deels ook terecht, denk ik. Daar gaan zeker banen verdwijnen."

Er zal daarom op de werkvloer én in politiek Den Haag meer gepraat moeten worden over de toekomst met AI, aldus Putters. "Het belangrijkste is dat we van denken naar doen gaan. We moeten gaan definiëren welke banen overbodig worden en mensen die dat werk doen tijdig helpen met om- en bijscholing. De jongere generatie moet meer leren over AI tijdens hun opleiding, want dat is ook nog niet op orde. Doen we dat allemaal niet, dan kun je te maken krijgen met grote groepen mensen die aan de kant komen te staan en bijvoorbeeld een beroep op sociale zekerheid moeten doen."

Het kabinet heeft, tot Putters' genoegen, oren naar de waarschuwing van de SER. "Gistermiddag nam Zsolt Szabó, staatssecretaris van digitalisering, ons adviesrapport in ontvangst. Hij vindt het onderwerp belangrijk en komt binnenkort met een digitaliseringsstrategie, daar ben ik blij mee. Ik zou tegen het kabinet willen zeggen: schiet op, want het is hard nodig. En ga vooral ook met ons in gesprek waar nodig."

Werken met AI, móét dat nou echt?

Je zou wellicht denken: de Nederlandse arbeidsmarkt moet overschakelen naar AI als het daar klaar voor is. Maken we het onszelf niet onnodig moeilijk door onze economie op korte termijn overhoop te gooien met AI-revoluties?

Het antwoord is nee, vertelt Putters. Sterker nog: wij moeten niet alleen meegaan met AI-innovaties, maar er zelfs actief in investeren. "We zijn daartoe genoodzaakt om voorop te blijven lopen in de wereldeconomie", aldus de SER-voorzitter. Dat heeft onder andere te maken met het feit dat andere landen minder "menswaardig" - maar wél lucratief - beleid zullen voeren op arbeidsmarkt van de toekomst. "China en de Verenigde Staten zijn de twee grote blokken waar Europa mee te dealen heeft, ook op gebied van AI. Wij willen ons in Europa onderscheiden als een sociale markteconomie, maar we moeten wel met hen concurreren."

We kunnen ook goed met deze economieën concurreren, aldus Putters, "maar dan moeten we wel verstandig omgaan met technologische ontwikkelingen. We moeten tijdig actie ondernemen om de veranderingen op de arbeidsmarkt menswaardig te laten verlopen, want op dit moment kunnen we nog keuzes maken: wat willen wij met AI, wat niet?"

ASML

"Wij hebben op dit moment echt wel een positieve uitgangspositie, omdat we in de kopgroep van ontwikkelingen zitten. We hebben ASML hier en werken samen met alle ketens die bij ASML betrokken zijn. Dat moeten we zien te behouden, want daarmee zijn wij binnen Europa een belangrijke speler."

Wel benadrukt Putters dat we projecten op het gebied van AI financieel moeten blijven steunen. Dat gaat op dit moment niet goed, waarschuwt hij: "De politiek heeft recent besloten om minder uit te geven aan onderzoek en innovatie. Dat is dus niet verstandig, vinden wij."