Premier Schoof onderschatte stikstofcrisis: 'Maar hij had dit kunnen verwachten'

Premier Dick Schoof geeft toe dat hij de politieke en maatschappelijke complexiteit van het stikstofdossier flink heeft onderschat. Hoewel er inmiddels een eerste 'startpakket' op tafel ligt, is de kritiek vanuit de Tweede Kamer en het land groot. Concrete maatregelen blijven uit, terwijl boeren, bouwers en bedrijven snakken naar duidelijkheid. "De tijd van geitenpaadjes is voorbij", klinkt het in Den Haag.

Tijdens een debat in de Tweede Kamer gaf Schoof aan dat het lastiger was dan gedacht om met de ministeriële commissie tot een breed gedragen stikstofplan te komen. "In eerste instantie had ik het onderschat", zei de premier. Ondanks de vele adviezen die er lagen, bleek de realiteit weerbarstig. "Ben ik trots op wat er ligt? Nee. Nee, ik had veel liever een ander resultaat gehad. Maar dit was waar we met elkaar konden komen."

Het startpakket dat er nu ligt, wordt breed bekritiseerd om zijn gebrek aan concrete maatregelen. Kamerleden reageren teleurgesteld: de hoop op snel herstel van vergunningverlening en duidelijkheid voor boeren lijkt nog ver weg.

Politieke teleurstelling

Volgens politiek verslaggever Tessa van Viegen had Schoof kunnen weten waar hij aan begon. "Toen hij deze stikstofcommissie aankondigde, zei hij met veel urgentie aan de slag te gaan", zegt ze in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Inmiddels zijn we maanden verder, ligt er een startpakket, en moet hij erkennen dat hij het verkeerd heeft ingeschat. Mark Rutte zei in 2019 dat het een van de grootste crises uit zijn carrière was. Toen had Schoof al wel kunnen verwachten dat het best wel lastig kon worden."

Binnen de Kamer is er nog weinig steun voor het plan, alleen BBB heeft er nog vertrouwen in. "En PVV was ook nog wel relatief blij", aldus van Viegen. "Maar vooral VVD en NSC waren echt heel erg kritisch, die zeiden: het is het begin van een zin, maar we komen tot de komma en er is geen punt."

Eigen ministers, geen draagvlak

Opmerkelijk is dat het plan werd opgesteld door een commissie van twaalf ministers van uiteenlopende partijen, maar dat diezelfde partijen nu het plan onder vuur nemen. Van Viegen: "In de onderliggende documenten van ambtenaren staan heel concrete maatregelen. Daar is nauwelijks iets van in het startpakket terechtgekomen. Dus daar zijn de coalitiepartners heel ontevreden over, ze willen dat er haast gemaakt wordt richting de zomer."

Ook buiten de Kamer groeit de frustratie. "Ik krijg een beetje het idee dat het nooit opgelost gaat worden", zei studiogast Sander de Kramer. Van Viegen begrijpt die reactie: "Dat idee krijgen we in Den Haag inmiddels ook en ik denk de mensen in het land ook. We hebben PAS-melders die met gigantische problemen zitten, die inmiddels zonder vergunning aan het boeren zijn. Die zitten al jaren op een oplossing te wachten en krijgen nu weer vanuit Den Haag te horen dat het nog maanden gaat duren. Dus ik snap dat iedereen er moedeloos van wordt."

Verlamde politiek, stilstaand land

Kim Putters, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER) en oud-informateur, noemt het stikstofdossier "een hete aardappel" die Den Haag niet langer kan blijven doorschuiven. "Het land zit op slot. We kunnen niet bouwen, bedrijven komen niet vooruit. De politiek worstelt en is handelingsverlegen. Maar dat kunnen we ons niet permitteren. Economisch niet, maar ook maatschappelijk niet."

De roep om duidelijke keuzes klinkt steeds harder. "De tijd van geitenpaadjes is echt voorbij", zegt Van Viegen. "Er moeten politieke knopen worden doorgehakt. Ook de BBB zal daarin een stap moeten zetten. Als je gaat regeren moet je ook harde keuzes maken. Dat kan niet altijd alleen maar positief en makkelijk zijn. Soms moet je dingen doen die voor de achterban misschien moeilijk liggen en dan moet je dat uitleggen. Dat is de politiek."

Rekenkundige ondergrens

Maandag komt de Raad van State met een advies over de zogeheten 'rekenkundige ondergrens', een maatregel die moet helpen om de vergunningverlening op gang te krijgen. Maar zonder verdere stappen, lijkt een echte doorbraak voor de zomer ver weg.