Is misdaadjournalistiek gevaarlijker geworden? 'Je loopt echt wel kans om doodgeschoten te worden', zegt Marian Husken

Van John van den Heuvel tot Paul Vugts: de laatste jaren krijgen misdaadjournalisten regelmatig te maken met ernstige bedreigingen van criminele organisaties. Volgens Marian Husken, ook wel bekend als de 'Grande Dame' van de misdaadjournalistiek, heeft dat meerdere oorzaken: "Dit past bij de verharding van de maatschappij.''

In 2021 werd Nederland nog opgeschud door de plotselinge moord op Peter R. de Vries. Collega's zoals Van den Heuvel doen nog altijd hun werk, maar moeten regelmatig zware beveiliging inschakelen en verblijven indien nodig in safehouses om een vergelijkbare aanslag aan hun adres te voorkomen. "Als ik het heel sec zeg, dan schat ik de kans dat ik word doodgeschoten in op 25 tot 30 procent", verklaarde misdaadjournalist Mick van Wely eerder op NPO Radio 1.

Husken ziet in haar omgeving ook dat er iets is veranderd ten opzichte van haar jongere jaren: "Ikzelf word niet bedreigd, maar het klimaat is veel dreigender geworden", stelt ze in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Vroeger sloegen criminelen je een stuk minder om de oren; je loopt als misdaadjournalist nu echt wel kans om doodgeschoten te worden. Dat past ook wel bij de verharding van de maatschappij als geheel. Mensen willen sneller wraak nemen. Kijk alleen al naar de hoeveelheid granaataanslagen die we de laatste jaren zien."

Meer geweld in criminaliteit

Dat criminelen tegenwoordig agressiever handelen dan voorheen, kan ook te maken hebben met de populaire media. Husken: "Je ziet dat criminelen zich steeds meer gaan gedragen naar het voorbeeld van film- en seriepersonages. Denk aan Bonnie en Clyde of Don Vito Corleone uit The Godfather."

"Je krijgt daardoor een soort wedloop: film- en serieproducenten maken een extreme versie van wat zij in de misdaad zien, misdadigers gaan die scenes vervolgens nabootsen. Vervolgens raken producenten weer geïnspireerd door die nieuwe misdaden, enzovoorts. Daardoor wordt het steeds gewelddadiger."

Misdaad en liefde

Hoewel veel misdaden nu op gewelddadige wijze worden gepleegd, ziet Husken in de praktijk ook veel criminelen die je tot een andere soort kunt rekenen. "We associëren misdaad door films en series nu met spektakel en glamour. Dark glamour. Nieuwsmedia hebben het ook vooral over spannende verhalen en bedreigingen van grote boeven, verhalen die lijken op de series waar wij van houden, maar de aard van veel misdaden is heel anders. De meeste misdaden worden gepleegd vanwege gevoelens en hebben verstrekkende, intieme gevolgen - niet alleen voor de crimineel, maar ook voor zijn of haar geliefden."

In haar nieuwe boek Misdaad en liefde: Daten en relaties op de grens tussen boven- en onderwereld verklaart Husken hoe criminaliteit en liefde elkaar beïnvloeden. "Die twee zitten heel dicht bij elkaar. Criminelen zijn geen robots, maar mensen van vlees en bloed", stelt de misdaadjournalist.

"Vervolgens hoor ik Den Haag signalen dat ze acht mensen samen in een cel willen stoppen. Dan denk ik: stel dat dat je buurman is, die een keer een fout heeft gemaakt?" Soms plegen mensen ook ernstige misdaden onder druk van naasten of worden ze ten onrechte beoordeeld, benadrukt Husken, omdat ze op het verkeerde moment op de verkeerde plek waren. "Moet je mensen dan direct onmenselijk behandelen? Dat is een belangrijke nuance om aan te brengen."