Gestapobeul Klaus Barbie spreekt in unieke audiotapes over 'goede oude tijd'
In het kader van tachtig jaar vrijheid dook journalist Foeke de Koe in het verhaal van Gestapo-chef Klaus Barbie. In niet eerder uitgezonden geluidsopnamen praat de oorlogsmisdadiger vrijuit over weggevoerde Joodse kinderen, arrestaties en executies. "In die uren in de hotelkamer hing weer de sfeer van het Derde Rijk", zegt De Koe in Goedemorgen Nederland op NPO 1.
In 1979 maakte de omstreden Duitse journalist Gerd Heidemann geluidsopnamen van oorlogsmisdadiger Barbie, die samen met voormalig SS-kopstuk Klaus Wolff (jarenlang de rechterhand van Heinrich Himmler) onder het genot van een whisky in een hotel zat in de Boliviaanse hoofdstad La Paz. Barbie was zich volkomen onbewust van het feit dat een bandrecorder hun gesprekken opnam. "In die hotelkamer golden weer de SS-codes. Ze spraken elkaar met hun SS-rang aan in een casual setting. Stuitend."
Gerd Heidemann
De Koe vond de tapes in het archief van Heidemann, die in december 2024 overleed. In de jaren 70 maakte hij furore als dé oorlogsverslaggever van het Duitse weekblad Stern, die later bekend kwam te staan als de journalist die valse dagboeken van Adolf Hitler zou hebben gevonden. "Hij riep dat hij de originele had gevonden. Daardoor verdween hij in de gevangenis."
Heidemanns verzamelwoede resulteerde in een massaal particulier nazi-archief. "Hij had de bandjes in zijn bezit, maar de man was zo besmet dat niemand in zijn archief ging kijken. Toen ik daarvan hoorde dacht ik: ik ben toch benieuwd wat hij allemaal heeft. Toen stuitte ik op dit audiomateriaal."
'Hij zegt dat hij het krukje wegschopte'
In de audiotapes komt naar voren dat Barbie zijn rol behoorlijk overdreef en hij zichzelf maar wat graag groter neerzette dan het geval was. "Barbie liet weten enorm op te kijken naar Wolff, die zijn meerdere was. Alle verhalen over de oorlog en de bezetting deelde hij maar wat graag. Hij wilde laten zien dat hij een hele harde was."
“In die hotelkamer golden weer de SS-codes. Ze spraken elkaar met hun SS-rang aan in een casual setting. Stuitend.”
Wolff was een persoon die dichtbij het centrum van macht zat, "de inner circle van Hitler", vervolgt De Koe. "Mannen van dit kaliber die praten over oorlogsmisdaden, hebben we na de oorlog eigenlijk alleen maar gehoord tijdens een tribunaal of in een rechtszaal, vaak onder ede. Maar hier hebben ze een glas whisky ingeschonken, zijn ze achterover gaan zitten en praten ze vrijuit over de 'goede oude tijd'. Ze nemen geen blad voor de mond. Dat maakt het materiaal heel bijzonder, omdat het ongefilterd is."
Barbie kwam in mei 1940 in Amsterdam terecht, "waar hij de Jodenjacht heel serieus nam". Hij praat op de tapes onder meer over discipline binnen de SS tijdens zijn tijd in Nederland. "Hij vertelt dat hij op een gegeven moment hoort dat onderofficieren plunderingen en verkrachtingen hebben gedaan. Hij gaf de opdracht om ze 's ochtends om zes uur zelf in zijn hoofdkwartier op te hangen, in het bijzijn van alle collega's. Barbie zegt dat hij degene was die het krukje wegschopte. Het is meedogenloos en sadistisch."
Unieke audiotapes
De documentairemaker vertelt dat hij meer dan honderd uur aan materiaal aantrof. "En de gesprekken van deze twee pensionado's is ongeveer vijftien uur aan audio." Op die tapes is onder meer te horen hoe Barbie terugkijkt op de razzia's in Amsterdam naar aanleiding van de Februaristaking in 1941. "We hebben eerst alle bruggen over de grachten omhoog gedaan, op eentje na. Het was een gevecht van huis tot huis. De Joden van boven en wij van onderen. Ze gooiden porselein, volle pispotten, alles, maar wij hadden handgranaten."
“Hij gaf de opdracht om ze 's ochtends om zes uur zelf in zijn hoofdkwartier op te hangen, in het bijzijn van alle collega's. Barbie zegt dat hij degene was die het krukje wegschopte.”
Ook blikt Barbie terug op een inval bij ijssalon Koco in de Van Woustraat in Amsterdam op 19 februari 1941, waar hij door ammoniakgas gewond raakte. Hij uitte zijn frustratie op de Joodse winkeleigenaar, Ernst Cahn. "Ik werd vol geraakt. Daar werd ik zo kwaad van, dus toen ik een asbak zag staan, heb ik die gepakt. Ik sloeg hem en hij vloog de hele winkel door. Er waren daar elf of twaalf Joden, het personeel. Die hebben we gearresteerd."
Cahn was een uit Duitsland gevluchte Joodse man. "Daar kwamen weleens leden van een Joodse verzetsgroep bij elkaar. Dat had Barbie te horen gekregen, waardoor ze besloten daar een inval te doen", licht De Koe toe. Cahn werd samen met anderen gearresteerd en hij was de eerste verzetsstrijder die op de Waalsdorpervlakte werd doodgeschoten. "Barbie claimt op de tapes dat hij degene was die het vuurpeloton leidde." De arrestaties en gevangenzetting was de aanleiding voor de Februaristaking.
Evenveel vragen als antwoorden
De geluidsopnames geven veel prijs, maar roepen ook des te meer vragen op. Wolff verraadde zijn SS-kameraad Barbie door journalist Heidemann mee te nemen, maar waarom? En wat De Koe het meest verbaasde, is dat de meest gruwelijke details worden verteld, maar over de Holocaust met geen woord wordt gerept.
Na de vondst sprak De Koe met de neven van Cahn en liet hij aan ze horen wat Barbie vertelde over de dood van hun oom. "Ik dacht dat het schokkend zou zijn, maar ik merkte aan de twee mannen dat het niet eens veel met ze deed. Het verhaal gaat al tachtig jaar rond in de familie en dit maakt het leed niet minder erg."
De audiotapes van Klaus Barbie, zijn oorlogsmisdaden, de voortzetting van zijn leven in Zuid-Amerika onder een schuilnaam en zijn uiteindelijke veroordeling op hoge leeftijd zijn allemaal te zien in de WNL-documentaire De Barbie Tapes, op zaterdag 3 mei om 20.30 uur op NPO 2. De zesdelige podcastserie is vanaf zaterdag 4 mei wekelijks te beluisteren in de podcastapps.