Zaklopen en wc-potgooien zijn er niet meer bij: zo kreeg Koningsdag een nieuw gezicht

Koningsdag is allang niet meer het feest van oudsher met koekhappen, zaklopen en het beroemde wc-potgooien. Wat begon als een kinderfeest in een park in Utrecht is inmiddels uitgegroeid tot een strak georganiseerd nationaal evenement met een moderne insteek.

Koningshuisdeskundige Justine Marcella vertelt in Goedemorgen Nederland op NPO 1 over de opvallende evolutie van deze koninklijke feestdag. Volgens haar begon de verandering al onder koningin Beatrix. Zij wilde met eigen ogen zien hoe Koninginnedag in het land werd gevierd en sloot zich actief aan bij lokale festiviteiten. "Als ergens de traditie was om met een toiletpot te gooien – om maar een beroemd voorbeeld te noemen – dan deden ze daar aan mee", aldus Marcella.

Onder koning Willem-Alexander werd een andere koers ingezet. Niet meer een bezoek aan zowel een grote stad als een klein dorp, maar elk jaar één middelgrote stad, waarbij ook de regio betrokken wordt. "Er wordt echt een programma opgetuigd. Het traditionele volksvermaak zoals zaklopen en koekhappen zie je eigenlijk niet meer terug", aldus Marcella.

Van kinderfeest naar staatsaangelegenheid

De oorsprong van Koningsdag gaat terug naar het einde van de 19e eeuw, toen het feest nog Prinsessendag heette en werd gevierd ter ere van de verjaardag van prinses Wilhelmina. "Dat begon in Utrecht, in een park, en was echt bedoeld voor kinderen", legt Marcella uit. "Toen Wilhelmina op haar 18e koningin werd, veranderde de naam in Koninginnedag, maar de koninklijke familie deed toen nog niet mee aan de viering."

Pas onder koningin Juliana werd het koningshuis zichtbaar onderdeel van de feestdag. "Dan had je de beroemde defilés op Paleis Soestdijk", herinnert Marcella zich. "De bevolking trok langs het bordes met krentewegge, cadeaus en poppen. De hele familie stond er. Hele generaties zijn zo met de koninklijke familie opgegroeid, met de prinsjes en prinsesjes op het bordes en commentaar van Dick Passchier op televisie."

Tegenwoordig is de zichtbaarheid van de koninklijke familie minder breed. "Onder koning Willem-Alexander zien we niet meer die hele familie. Dat was onder Juliana nog wél zo", stelt Marcella.

Festiviteiten beginnen later

De koning en zijn gezin vieren zaterdag, zoals gepland, Koningsdag in Doetinchem. Wel beginnen de festiviteiten later, zodat deze niet tegelijk vallen met de uitvaart van de maandag overleden paus Franciscus.