Nederland slaat af naar rechts, op één regio na: 'Yuppen uit Amsterdam en Utrecht'
Alle regio's in Nederland verrechtsen, op één na: een gebiedje ten oosten van Utrecht, waar je de gemeenten Bunnik, Zeist, De Bilt en Utrechtse Heuvelrug vindt. Hier stemde iets minder dan de helft van de inwoners bij de Tweede Kamerverkiezingen op een linkse partij, veel meer dan het landelijk gemiddelde. "De trein en de bakfiets zijn hier typische vervoersmiddelen."
Electoraal geograaf Josse de Voogd wandelt door het gebied, een groene oase nabij de Randstad. "We staan bij het Station Driebergen-Zeist, in de gemeente Utrechtse Heuvelrug", vertelt hij in Stand van Nederland: Aangehaakt. "Waar dit gebied zich door kenmerkt zijn de vele instellingen. Natuurbeschermingsorganisaties, zorginstellingen, de Universiteit Utrecht, het RIVM en het KNMI; het is institutioneel Nederland, verstopt in de bossen.
De vier gemeenten hebben veel gemeen: uitstekende verbindingen, uitgestrekte groene gebieden, veel woningen in de luxe sector, nog meer twee-onder-een-kapwoningen, zonnepanelen, deelauto’s én verkiezingsposters achter de ramen.
De Voogd: "We zijn hier in Bunnik, samen met Utrecht de plaats met de meeste deelauto’s per inwoner. Ik heb heel Nederland doorkruist, maar ik ben nog nooit een straat tegengekomen waar de helft van de huizen een verkiezingsposter achter het raam heeft hangen. En allemaal voor GroenLinks‑PvdA. Dat is tekenend voor wat hier gebeurt."
“Ik heb heel Nederland doorkruist, maar ik ben nog nooit een straat tegengekomen waar de helft van de huizen een verkiezingsposter achter het raam heeft hangen.”
"Heel Nederland is de afgelopen decennia flink naar rechts verschoven, behalve dit stukje", gaat hij verder. Vergelijkbare enclaves vind je in Bloemendaal, Haren bij Groningen en Ubbergen bij Nijmegen: welvarende dorpen dicht bij de stad met veel kennisinstellingen. "Ik noem dit the green belt: een strook met progressieve gemeenten die de Bijbelbelt kruist."
Links is hier wel stabiel
Een stukje politieke geschiedenis: het meest linkse Tweede Kamerresultaat ooit was in 1998, toen 48,8 procent van de stemmen landelijk naar progressieve partijen ging. In deze regio bij Utrecht lag dat percentage toen juist lager, op 43,5 procent.
Nu, een kwart eeuw later, is dat beeld compleet veranderd. Bij de verkiezingen van 2023 kreeg links landelijk nog maar 31,5 procent van de stemmen, maar in deze vier gemeenten bleef dat op 42,1 procent. Terwijl links elders fors verloor, bleef het in deze vier gemeenten dus vrijwel constant. GroenLinks‑PvdA werd de grootste partij.
Welkom in het paradijs
“Tegen nieuwe inwoners zeg ik: u bent hier in het paradijs komen wonen", vertelt burgemeester Frits Naafs (VVD) van Utrechtse Heuvelrug. "Dat vinden we gewoon, maar dat is het niet. We hebben prachtige natuur en een uitstekend voorzieningenniveau. We hebben hier veel hockey, maar ook voetbal, tennis en padel."
Naafs draagt al sinds 2006 de ambtsketen en kent zijn gemeente dus goed. "Ik denk niet zo in links en rechts, progressief en conservatief. De populatie is heel divers. We hebben hoogopgeleiden mensen, minder hoogopgeleiden mensen. We hebben ook een azc in Leersum, waar 525 vluchtelingen worden opgevangen. Dat doen we al 35 jaar."
"Dat kunnen wij alleen maar doen - net als de opvang van Oekraïners - omdat onze inwoners en warmhartig en barmhartig zijn en er goed aan meewerken. Er is draagvlak. Het mooie hier is dat de menselijke maat nog bestaat en dat mensen omzien naar elkaar." Een voorbeeld voor de rest van Nederland? "Ja, eigenlijk wel", zegt de burgervader.
Bakfietsen
Karin Andeweg woont met haar kinderen in Driebergen. "In maart 2017 zijn wij hier komen wonen. We woonden in Amsterdam, in een heel mooi appartementje op de vierde verdieping. Maar de tweede was net geboren en we wilden heel graag een huis met een tuin. Nu wonen we vlak naast het bos."
Volgens haar kent Driebergen twee soorten bewoners: "Er is een hele grote groep yuppen vanuit Amsterdam en Utrecht naar Driebergen verhuisd. Het zijn hoogopgeleiden met een goed salaris. Het zijn ook gezinnen, je hebt hier voldoende bakfietsen. Ik heb er trouwens ook één", lacht ze.
De andere groep? "Die is wat conservatiever. Het zijn de oudere mensen, enigszins religieus en wit. Oude VVD'ers", zegt Andeweg. "Ik denk dat met de grote groep yuppen die hier is komen wonen het electoraat naar links is opgeschoven. Het is nu een progressief gebied."
Dat deze regio bij Utrecht geen doorsnee Nederlands dorp is, ontdekte Andeweg toen ze een school zocht voor één van haar kinderen. "We kozen bewust voor een openbare basisschool, maar in de praktijk bleek 40 procent van de ouders gepromoveerd en 80 procent wetenschappelijk opgeleid. Het idee van een gemêleerde school is niet helemaal uitgekomen.”
Meer weten? Kijk vrijdagavond om 23.10 uur naar Stand van Nederland: Aangehaakt op NPO 2.