Jan Paternotte (D66) over paus Franciscus: 'Heeft katholieken in Oekraïne veel pijn gedaan'

Italië is in shock door het overlijden van paus Franciscus, ziet Italië-correspondent Angelo van Schaik. "Heel veel mensen hadden niet verwacht dat paus Franciscus zo snel zou overlijden."

De Argentijnse paus overleed maandag op 88-jarige leeftijd aan een hersenbloeding en onomkeerbaar hartfalen, zegt de Vaticaanse arts Andrea Arcangeli in een overlijdensakte die maandag is vrijgegeven. Hij raakte in een coma kort voordat hij overleed. 

Paus Franciscus lag eerder dit jaar in het ziekenhuis met een dubbele longontsteking. "We wisten natuurlijk dat hij al heel lang ziek was en dat hij in het ziekenhuis had gelegen, maar de laatste weken leek het erop dat het wat beter met hem ging", vertelt AD-journalist Van Schaik in Goedemorgen Nederland op NPO 1. 

Vlak voor zijn overlijden verscheen de paus nog meerdere keren in het openbaar. "Hij dook op in de Sint-Pieter en was afgelopen donderdag, op Witte Donderdag, nog in de Regina Coeli-gevangenis in Rome om de traditionele voetwassing te verrichten. En op eerste paasdag sprak hij natuurlijk zijn paaszegen uit, de urbi et orbi."

Een paar uur na die zegen vanaf het balkon van het Sint-Pietersplein raakte de paus in een coma. "Gisterochtend was hij er ineens niet meer. Mensen zijn in shock", aldus Van Schaik. "Gisterenmiddag waren er veel mensen die hun tranen niet konden bedwingen, vanwege het feit dat Franciscus zo plotseling verdwenen was."

Het verdriet is dinsdag nog steeds duidelijk voelbaar in Rome. "Ik heb vanochtend de kranten gekocht. Ze schrijven over 'de laatste paus van de zwakkeren'. Dat is de consensus over het pausschap van paus Franciscus," aldus Van Schaik.

Paus voor de armen en vluchtelingen

Franciscus, geboren als Jorge Mario Bergoglio in Argentinië, stond sinds 2013 aan het hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk. Hij stond bekend als een leider met oog voor de minderbedeelden: armen, vluchtelingen en gemarginaliseerden. Zijn boodschap was er een van inclusie: "De kerk is er voor 'tutti, tutti, tutti'."

Hij sprak zich uit tijdens de oorlogen in Syrië, Oekraïne en Gaza. In januari toonde hij zich nog kritisch over de plannen van de Amerikaanse president Donald Trump om illegale migranten op grote schaal te deporteren. Ook het milieu ging hem aan het hart.

Volgens de katholieke telling was Franciscus de 266e paus. Hij koos als eerste paus die naam, als eerbetoon aan Franciscus van Assisi, een heilige die opkwam voor de armen. In veel opzichten was Franciscus I de tegenpool van zijn voorganger en voer een stuk progressievere koers dan zijn conservatieve voorganger, paus Benedictus. 

"Over homoseksuelen zei hij 'wie ben ik om daarover te oordelen als zij zich tot God richten?'", herinnert D66-Kamerlid Jan Paternotte paus Franciscus. "Dat had zijn voorganger absoluut nooit kunnen zeggen. Het veroordelen van homoseksualiteit is eigenlijk iets wat alle pausen deden. Paus Franciscus brak daarmee. Dat heeft heel veel mensen in de wereld het gevoel gegeven: ik mag er ook bij horen. Dat vind ik bijzonder."

Oekraïne

Maar Paternotte is ook kritisch. Op X noemde het Kamerlid Franciscus "een paus die vond dat Oekraïne de agressor Poetin tegemoet moest komen". "Over de doden niets dan goeds", weet Paternotte, "maar ik was in januari in Oekraïne en je merkt dat hij katholieken daar heel veel pijn heeft gedaan".

Franciscus pleitte consequent voor dialoog als enige weg naar vrede. Hij sprak dit jaar nog met 250 Oekraïense jongeren: "Het klopt dat dialoog soms onmogelijk is door de koppigheid van sommigen, maar we moeten altijd blijven proberen," citeerde Vatican News.

Tekst gaat verder onder X.

Volgens Paternotte viel die opmerking in Oekraïne niet in goede aarde. "Mensen zeiden: wij worden aangevallen, familieleden sterven en onze paus veroordeelt dat niet. Dat vonden ze heel moeilijk", aldus de D66'er. "Dat was ook een deel van het verhaal van deze paus."

Toch zal president van Oekraïne Volodimir Zelenski de uitvaart van de paus 'gewoon' bijwonen. Hij reageerde eerder op X al bedroefd op het overlijden van de 88-jarige Franciscus. "Hij wist hoe hij hoop kon geven, lijden kon verlichten door gebed en eenheid kon bevorderen. Hij bad voor vrede in Oekraïne en voor de Oekraïners."