Staatssecretaris Karremans wil jeugdzorg hervormen: 'Systeem gecreëerd dat niet werkt voor meest kwetsbare kinderen'

Personeelstekorten, lange wachtlijsten en een bezuiniging van 1,1 miljard euro. De jeugdzorg in Nederland staat onder zware druk. Staatssecretaris van Jeugd, Preventie en Sport Vincent Karremans luidt de noodklok. Volgens hem is het huidige systeem onhoudbaar en moet het aantal kinderen dat gebruikmaakt van jeugdhulp drastisch omlaag.

Zo'n 74.000 kinderen kunnen straks geen hulp meer krijgen, als er geen oplossing komt. "Dat gaan we niet laten gebeuren", reageert Karremans vrijdag in Goedemorgen Nederland op NPO 1. De basis van het huidige stelsel ligt in de Jeugdwet, die in 2015 in werking trad. Gemeenten kregen sindsdien de verantwoordelijkheid voor vrijwel alle jeugdhulp.

De gedachte was dat zo de hulp sneller en efficiënter georganiseerd zou worden en dichterbij het kind. Maar in de praktijk ontstonden problemen. Gemeenten raakten overbelast, geldgebrek werd structureel en het aantal kinderen in de jeugdzorg nam verder toe.

"Er is een wet uit 2015 die zegt dat als je als kind jeugdzorg nodig hebt, je elke zorg krijgt die je wil hebben - even kort door de bocht gezegd", aldus Karremans. "Dat heeft de poorten wagenwijd opengezet, waardoor het hele systeem verstopt is."

'Een op de vier jongetjes maakt gebruik van jeugdhulp'

Volgens Karremans maakt inmiddels één op de zeven kinderen gebruik van jeugdzorg. "In de leeftijdscategorie van 8 tot 12 jaar is dat bij jongetjes zelfs een op de vier. Ik weet niet wat jullie daarvan vinden, maar dat vind ik veel te veel. Dat moet terug."

De staatssecretaris werkt aan een nieuwe wet, die duidelijk moet afbakenen welke hulp nog onder jeugdzorg valt. "Ik maak daar een wet voor om te zeggen dat we bepaalde jeugdhulp niet gaan doen. Angsten voor een proefwerk worden nu behandeld met zware trajecten: dat gaan we gewoon niet meer doen."

Volgens Karremans leidt de brede inzet van jeugdhulp ertoe dat juist de kinderen die het het hardst nodig hebben, buiten de boot vallen. "We hebben een systeem gecreëerd dat niet werkt voor de meest kwetsbare kinderen. Het is 180 graden anders dan wij met elkaar zouden willen. Dit beleid heeft echt een verkeerde uitwerking en dat moeten we zien om te draaien."

Karremans stelt daarnaast dat de uitgaven aan jeugdhulp sinds 2015 zijn verdubbeld: "In 2015 gaven we zo'n 5 miljard euro uit aan jeugdhulp, inmiddels is dat verdubbeld. Het beeld dat we minder uitgeven aan jeugdhulp is dus niet waar, we geven elk jaar meer uit."

Uit cijfers van het CBS blijkt dat de uitgaven aan 'Welzijn, jeugdzorg en kinderopvang' in 2015 ruim 8,2 miljard euro bedroegen en opliepen tot 14 miljard euro in 2022. Hoewel deze cijfers breder zijn dan alleen jeugdzorg, is wel sprake van een forse stijging. De uitspraak van Karremans is dus grotendeels juist, alhoewel de 5 miljard euro die hij noemt voor 2015 niet klopt.

Wetgeving in de maak

Een nieuwe wet moet volgens Karremans in 2027 of 2028 van kracht worden. De focus ligt op een zorgvuldige overgang. "Kinderen worden ouder en volwassen, dat is iets dat moet groeien met de mensen mee. We gaan een wet maken die duidelijk aangeeft wat wel jeugdhulp is en wat niet."

Hoewel er veel kritiek klinkt op de aangekondigde bezuinigingen, benadrukt Karremans dat het niet gaat om minder zorg, maar om gerichtere zorg. "Voor de meest kwetsbare kinderen moeten we dit doen. De kinderen die niet in het systeem horen, wil ik eruit halen. Je krijgt voor zo'n beetje alles jeugdhulp in Nederland."

Boris van der Ham, voorzitter van de Branches Gespecialiseerde Zorg voor Jeugd, riep de politiek twee weken geleden juist op om een einde te maken aan marktwerking in de jeugdzorg.