Psychiater na zien hitserie Adolescence: 'Waar kunnen jongens zich mee identificeren om een fatsoenlijke kerel te worden?'

Er moet meer aandacht komen voor de rolmodellen van jongens, vindt psychiater en columnist Esther van Fenema. "Ik vind het heel zorgelijk dat als je het over 'echte' mannelijkheid hebt, je direct uitkomt bij de toxic masculinity die Andrew Tate en zijn broer vertegenwoordigen."

Jongens en hun rolmodellen zijn onderwerp van gesprek dankzij Adolescence. De Netlix-serie gaat over de 13-jarige Jamie Miller, die wordt beschuldigd van de moord op zijn schoolgenoot Katie. De vierdelige serie onderzoekt de manosfeer, een seksistische onlinegemeenschap die zich tegen feminisme en vrouwen keert. Van Fenema keek ook naar de serie. "Prachtig gemaakt. Filmtechnisch is het echt heel knap gedaan en ik vind het acteerwerk super."

"Alleen inhoudelijk ben ik er als psychiater niet heel enthousiast over", begint ze in WNL Op Zondag op NPO 1. "We zien een jongentje uit de middenklasse in Engeland. Wit, dertien jaar oud, hij komt uit een modaal gezin en woont in een rijtjeshuis. Opeens krijgt hij last van allerlei impulsdoorbraken en steekt hij een meisje dood, op basis van het feit dat zij hem denigrerend bejegend op social media."

"En er is iets met Andrew Tate en o ja, zijn vader zou mogelijk een agressieprobleem hebben, want die heeft op een dag een schuurtje in elkaar getrapt", zegt Van Fenema over de hitserie. "Als psychiater vind ik dat wat mager om te kunnen verklaren dat het jongetje dit delict pleegt."

Toch probeert Adolescence volgens de psychiater een belangrijke boodschap over te brengen. "Je ziet een jongen die online wordt beïnvloed, ouders die daarin heel naïef zijn en in shock zijn als ze erachter komen wat voor gruwelijke dingen op het internet gebeuren. Waar ik mij vooral zorgen over maak in lijn met de serie: wat voor rolmodellen hebben jongens tegenwoordig? Ik denk dat het belangrijk is om daar met elkaar het gesprek over te voeren."

'Jongens hebben weinig keus'

Volgens Van Fenema is er een gebrek aan diversiteit aan rolmodellen. "Polarisatie kenmerkt onze tijd en dat zie je ook hier. Jongens hebben weinig keus. Je bent of heel woke en niet al te mannelijk of je zit aan de andere kant van het spectrum, bij Andrew Tate. Ik denk dat het heel moeilijk is voor jongens om de tussenvormen, die diversiteit van mannelijke rolmodellen, te vinden. Waar kunnen jongens zich mee identificeren om een fatsoenlijke kerel te worden?"

Ze vindt het belangrijk dat er aandacht is voor mannelijke eigenschappen bij jongens. "In deze samenleving hebben we terecht heel erg ons best gedaan voor emancipatie en vrouwenrechten. Maar ik denk tegelijkertijd dat we jongens een beetje in de steek hebben gelaten. Er zijn biologische verschillen die gaan over sociaalpsychologie. Mannen hebben gemiddeld genomen meer met verdedigen, competitie en vechten."

Dat verhaal wordt volgens Van Fenema nu gekaapt door influencer Tate, die jongens een verkeerd beeld van mannelijkheid meegeeft. "Het is echt heel vrouwonvriendelijk. Bovendien zijn er onderzoeken die aantonen dat online geweld en aanzetten tot haat zich vertaalt naar de fysieke wereld. Dus ik vind het ook een risico voor vrouwen. We moeten daar iets mee."

WNL Op Zondag gemist? Luister deze uitzending nu hier terug als podcast.

Ze vindt dat ouders met hun kinderen in gesprek moeten. "Als ik kijk naar een fragment van Andrew Tate, lopen de rillingen over mijn rug. Als ouder moet je dat serieus bespreken. We vinden het moeilijk om te praten met kinderen over seksualiteit en genderdiversiteit, maar als dat een eigen leven gaat leiden..."

Daarnaast moeten techbedrijven worden gereguleerd, bepleit Van Fenema. "Algoritmes zijn voor een groot deel verantwoordelijk voor deze ontwikkeling. En die is zó schadelijk, maar voor heel veel jongens aantrekkelijk. Ik denk dat we dat onder ogen moeten zien."