Christianne van der Wal (VVD) vertrekt als Kamerlid: 'Je ziet het: je kan dingen niet in een oneliner vatten'

Christianne van der Wal beleeft vandaag haar laatste dag als Kamerlid. De VVD'er zwaait af, omdat het werk niet bij haar past. "Het is een gevoel. Dat kun je nooit concreet maken." Haar toekomst is nog in het ongewisse. "Het is uitgesloten dat ik burgemeester word."

Van der Wal, in het vorige kabinet minister van Natuur en Stikstof, kondigde haar vertrek vorige week aan. "Ik heb heel veel gedaan tot nu toe in de politiek. In Harderwijk, in Gelderland, voor de partij en in Den Haag. Alleen Kamerlid zijn is een heel ander vak. Na anderhalf jaar voel ik: dit is niet mijn vak."

Het Kamerlid heeft lang nagedacht over hoe daar mee om te gaan, vertelt ze. "Uiteindelijk heb ik besloten om te stoppen." Dat heeft volgens haar niets te maken met de samenwerking in de coalitie, met PVV, BBB en NSC. "Het is echt de jas van het ambt."

Wel vond ze de coalitie "soms ongemakkelijk", geeft Van der Wal toe in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Dat is geen geheim en ik ben daar helemaal niet de enige VVD'er in, ook niet in de fractie." Al voor het kabinet op het bordes stond uitte Van der Wal haar zorgen over een samenwerking met de PVV van Geert Wilders. 

"Maar dat is geen reden om te stoppen. Dat geldt ook voor de stikstofparagraaf in het hoofdlijnenakkoord." Haar beleid als minister werd door dit kabinet aan de kant geschoven. "Daarvan heb ik toen gezegd: die stikstofparagraaf is wat minder, maar het hele hoofdlijnenakkoord is goed nieuws voor de VVD."

Voorkeurstemmen

Bij de Tweede Kamerverkiezingen in november 2023 kreeg Van der Wal zo'n 7500 voorkeurstemmen. "Natuurlijk speelt dat mee", zegt ze over haar besluit om vroegtijdig te stoppen. "Het is een dilemma. Aan de ene kant zeg je: kom op, ga ervoor, je bent gekozen, die verantwoordelijkheid moet je nemen."

"Daarom heb ik mij ook anderhalf jaar het snot voor de ogen gewerkt, ook in de Kamer, vanuit dat plichtsbesef. Tegelijkertijd hebben de kiezers, de VVD en de Kamer recht op een Kamerlid dat zich dag in dag uit meer dan honderd procent kan inzetten."

Journalist Sjuul Paradijs, naast Van der Wal op de bank, breekt in: "Met alle respect voor de persoonlijke afwegingen, het is heel simpel: de Tweede Kamer is geen duiventil. Het is geen baan, maar een roeping. U bent volksvertegenwoordiger, anders dan bestuurder. U bent vijf jaar voorzitter geweest van de VVD. Het kan niet zo zijn dat u niet weet wat het Kamerlidmaatschap voorstelt.  U heeft ook als minister met de Kamer te maken gehad. Waarom bent u op de lijst gaan staan?"

Van der Wal: "De intentie was 'hier gaan we voor', juist vanuit de verantwoordelijkheid. Ook voor mijn club, waar ik zo lang partijvoorzitter van ben geweest." Paradijs: "Die club laat u nu in de steek." Van der Wal: "Nou, nee hoor, ik blijf betrokken bij mijn club. Ik zet mij volop in voor toptalent." 

In haar tijd als minister heeft Van der Wal nooit overwogen om te stoppen, ondanks de spanningen rond haar dossier. Zo kwamen boeren bij haar thuis verhaal halen. "Misschien juist ook wel omdat je zo onder druk stond, ook met de bedreigingen. Dan buig je niet. Misschien dat het juist ook wel maakte dat ik dacht: kom op, het is belangrijk dat we hier een oplossing voor vinden."

Paradijs: "Door het beleid heeft de BBB een sleutelpositie gekregen in de Eerste Kamer. U heeft in feite de BBB gebaard." Van der Wal: "Ik denk dat het kabinet er nu ook wel achter komt dat het allemaal moeilijker en complexer is dan verwacht. Dat zie je ook aan de reactie van premier Schoof op het ministeriële commissie dat bezig is met stikstof. Het is een eyeopener voor iedereen."

'Ik mis nuances in Den Haag'

Ze is trots op het werk dat ze als stikstofminister heeft gedaan. "Het was een dossier dat decennialang stilstond. Het is in beweging gekomen met in ieder gebied in Nederland goede plannen, ook van de boeren zelf. En ik ben trots dat ik onder mij als partijvoorzitter van de VVD (2017-2022) het aantal vrouwen op de lijst is toegenomen. Ook voeren wij de lijstjes van integriteit aan."

Van der Wal geeft de politiek op de dag van haar vertrek advies mee. "Je ziet het: je kan dingen niet in een oneliner vatten. De problematiek is zó complex, dat het eigenlijk een saaie behandeling vraagt, met alle nuances en perspectieven om tot goede oplossingen te komen. Dat mis ik wel in Den Haag."

"Laten we nou eens met elkaar vanuit alle rust bekijken: wat ligt voor? Wat zijn mogelijke oplossingen? Wat betekent dat? Zijn er alternatieven? Die ruimte is er voor mijn gevoel steeds minder. Dat vind ik echt jammer." Volgens haar is de politiek "hijgerig" geworden, mede door social media. 

"Ik ben geen Kamerlid dat ieder debat de ene na de andere motie moest indienen om maar een motie in te dienen. Ik ben van de lijn: ik vind dat dit of dat moet worden aangepakt, en dan die je een motie in. Maar dan liever één goede motie. Ik weet vanaf de andere kant, als minister, hoe ongelofelijk veel werk het kost en hoeveel ambtenaren bezig zijn om al die moties te verwerken."

"Wat ik mooi zou vinden als in de politiek in het algemeen de rust gevonden kan worden, zodat ook een kabinet de ruimte krijgt om leiderschap te tonen en met goede oplossingen te komen. Als je tussendoor continue op het matje wordt geroepen, dan staat dat een goede oplossing in de weg", zegt de liberaal. Het vertrek uit de Kamer raakt haar. "De VVD is mijn club, de fractie is geweldig."

Geen burgemeester

Wat ze hierna gaat doen, weet Van der Wal nog niet. "Ik ben al wel aan het nadenken. Wil ik één grote baan of doe ik verschillende dingen die samen één baan maken?" Ze wordt in ieder geval geen burgemeester. "Uitgesloten. Wij zijn zo gelukkig in Harderwijk, we willen niet verhuizen." 

Een terugkeer in de politiek sluit Van der Wal niet helemaal uit. Maar dan wel als minister en niet in de Kamer. "Het Kamerlidmaatschap is een 'nee'." Ze blijft bij de VVD betrokken, waar ze zich bezighoudt met de Kamerleden van de toekomst in de zogenoemde 'topkaderklas'. "De VVD blijft mijn club."