Kaarten al geschud voor Oekraïne? 'Zeer waarschijnlijk dat Zelenski ook vertrekt'

Delegaties uit Oekraïne en de Verenigde Staten hebben zondag in Riyad overleg gevoerd over een gedeeltelijk bestand in de oorlog tussen Oekraïne en Rusland. Op de agenda stonden onder meer voorstellen om energiefaciliteiten en kritieke infrastructuur te beschermen. Maandag spreken de Amerikanen met de Russische delegatie. Voormalig topdiplomaat Ron Keller ziet het somber in voor Oekraïne.

"Het is een heel bijzondere situatie", weet de oud-ambassadeur in onder andere Oekraïne en Rusland op de bank bij Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Het lijkt erop dat Amerika een soort van bemiddelaar is, die onafhankelijk van de twee partijen probeert met beide te praten. Maar de Amerikanen zijn ook partij. Ze hebben al dingen weggegeven en al dingen bepaald. Dus de Amerikanen zijn geen onafhankelijke partij."

Tijdsdruk

"Het lijkt ook allemaal onder tijdsdruk te gebeuren", ziet Keller. "Alle televisiecamera's kijken ook mee, dus de vertrouwelijkheid is er ook niet. Dit proces zal niet alleen onvoorspelbaar zijn, maar ook onder druk worden uitgeoefend. Het lijkt erop dat de machtigste landen het gaan winnen. Bij onderhandeling en bemiddeling probeer je beide partijen zo evenwichtig mogelijk naar een compromis te brengen."

Hij gaat verder: "De Amerikanen hebben eigenlijk al heel veel dingen bepaald voor de Oekraïners. Oekraïne wordt geen NAVO-lid, Rusland mag land houden en eigenlijk wil Rusland ook Zelenski weg hebben. Dat zag je ook in het Witte Huis gebeuren een paar weken geleden. Je zag duidelijk dat Trump liet zien: met jou wil ik eigenlijk geen zaken meer doen. Een bemiddelaar die de kant van één partij heeft gekozen is geen bemiddelaar meer."

Zwarte Zee

De Amerikaanse regering van Donald Trump stuurt bij de onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland in het Saoedische Riyad aan op een wapenstilstand in de Zwarte Zee om een vrije scheepvaart te garanderen. Dat zei de Amerikaanse veiligheidsadviseur Mike Waltz zondag tegen de televisiezender CBS. "De Amerikanen doen net alsof ze iets bereikt hebben en naar de volgende fase toegaan", zegt Keller daarover. "In werkelijkheid is het gevecht nog gewoon gaande."

"Die Zwarte Zee is wel belangrijk, maar het is maar een heel klein stukje in de puzzel", gaat de voormalig diplomaat verder. "De uiteindelijke puzzel gaat over het NAVO-lidmaatschap en over het land."

Poetin is heel erg comfortabel in zijn vel gaan zitten sinds Trump aangetreden is, neemt Keller waar. "Meer en meer wordt duidelijk dat Trump en Poetin elkaar al jaren kennen en dat er ook een band is tussen die twee. Ze mogen elkaar. Dat kan natuurlijk, we hebben ook onze voor- en afkeur van mensen. Maar in politieke zin is Trump wel heel erg richting Poetin opgeschoven. Terwijl Poetin op het slagveld helemaal niet zo succesvol was."

Schoot van Poetin

Keller: "Drie jaar lang probeert hij al Oekraïne te bevechten en dat gaat heel erg moeilijk en moeizaam met heel veel slachtoffers, ook aan Russische kant. Door het aantreden van Trump valt alles wat Rusland wil bereiken zomaar in de schoot van Poetin. Dus die man is zeer tevreden en kan rustig achterover zitten, dat zie je ook. Het gaat voor Rusland goed en voor Oekraïne dus heel erg slecht."

Keller heeft Poetin meerdere malen ontmoet in zijn tijd als ambassadeur in Rusland. De grote vraag luidt of Poetin vrede wil. "Natuurlijk wil hij vrede", zegt hij. "Maar hij wil vrede op Russische voorwaarden. Waar hij vooral door gefascineerd en gefrustreerd is, is het feit dat zijn Rusland, zijn Sovjet-Unie, is weggevallen."

"Hij heeft een keer tegen mij gezegd: jullie hebben al die Koude Oorlog gewonnen. Jullie hebben al die Sovjet-Unie uit elkaar zien spatten. Wat wil je nou nog meer? Nu willen jullie ook nog mijn invloedssfeer wegnemen. Je zag hem toen ook al dromen dat hij die invloedssfeer weer terugwilde."

Ironisch

Ironie bespeurt Keller in het handelen van de Verenigde Staten. "De Amerikanen zijn degenen die de NAVO-uitbreiding steeds hebben gepromoot en dus eigenlijk hun blok steeds groter zijn gaan maken. Nu zijn de Amerikanen degenen die tegen Rusland zeggen: je kan Oekraïne toch hebben."

"Het proces gaat verder", concludeert de oud-diplomaat. "Oekraïne moet meedoen en kan niet aan de kant blijven staan. Ze proberen mee te praten en dat is logisch. Als je praat dan kan je nog iets binnenhalen. Maar alle kaarten zijn - vrees ik - wel geschud voor Oekraïne."

"Ik denk dat het een proces wordt van nog een paar keer verder gaan en dan denk ik dat Trump, Poetin en Zelenski bij elkaar komen en er een klap op wordt gegeven. Dan zal Oekraïne een groot deel van z'n land kwijt zijn, geen NAVO-lid worden en dan is het zeer waarschijnlijk dat Zelenski ook vertrekt."