Kinderen van gedetineerde ouders ook zelf veroordeeld: 'Worden gestraft voor hun daden'

Nadat haar vader tot drie jaar gevangenisstraf werd veroordeeld, voelde het voor dochter Annelyn alsof ze zelf ook veroordeeld was. En ze is bij lange na niet de enige, vertelt Nationale Kinderombudsman Margrite Kalverboer in het WNL-programma Brandmerk: Kind van een Gedetineerde op NPO3. "Kinderen worden gestraft voor de daden van hun ouders. Dat voelt zo verkeerd. Deze kinderen hebben niets gedaan."

Sinds haar benoeming in 2016 maakt Kalverboer zich sterk voor kinderen van gedetineerden. Ze heeft kinderen gesproken die vertelden dat toen één van hun ouders opgepakt werd, ze niet meer met andere kinderen mochten spelen. "Of ze mochten niet meer bij iemand langskomen. Ook werden ze gepest. Ze mochten niet meer meedoen."

'Dit kan je veranderen'

Dat doet de samenleving zelf, benadrukt de ombudsman. "Dit doen kinderen, maar ook ouders. Dat kan je veranderen." De gevolgen voor deze kinderen kunnen groot zijn. "Ze krijgen wellicht met armoede en verwaarlozing te maken, waardoor ze het gevoel hebben dat ze zich moeten schamen. Terwijl ze niets gedaan hebben om zich te hoeven schamen."

Ook wordt hen verteld dat ze niet meer van hun opgepakte ouder mogen houden. "Omdat de samenleving de ouder als misdadiger ziet. Er komt zo ontzettend veel op het bordje van kinderen terecht. Ze kunnen zich op geen enkele manier verweren."

Beslag op beslag

Annelyn ervaarde dit ook toen er een strafrechtelijk onderzoek naar haar vader liep. De gevolgen werden steeds pijnlijker duidelijk. Er werd beslag gelegd op sieraden, contant geld, auto's en later op rekeningen en aandelen. "De FIOD deed er steeds een schepje bovenop. Er kwam geen geld meer binnen, waardoor we ons huis uit moesten en alles kwijtraakten."

Daaropvolgend besloten haar ouders uit elkaar te gaan. Annelyn kwam vervolgens met haar moeder in een sociale huurwoning terecht. "Mijn vader heeft daarna op verschillende industrieterreinen en in kantoorpanden gewoond. Dat huiselijke gevoel heb ik erg gemist."

'Hier valt niets los te laten'

Annelyn, destijds 24, bracht haar vader weg toen hij uiteindelijk werd veroordeeld tot drie jaar celstraf. "Tussen de eerste inval en de tijd dat mijn vader naar de gevangenis zat negen jaar. Toen hij moest gaan zitten, heb ik hem samen met mijn vriend en mijn beste vriendin weggebracht. We hebben mijn vader opgehaald en zijn er gezamenlijk naartoe gereden. Dan moet je afscheid nemen."

Ze had zich voorgenomen om zich sterk te houden en niet te breken, maar dat lukte niet. "Er was geen houden meer aan. Ik weet nog dat ze mijn vader meenamen en we ons omdraaiden. Eén van de medewerkers liep terug en riep heel hard dat ik het los moest laten. Wij keken elkaar aan van: hier valt niets los te laten. Ik was hier heel geïrriteerd over, maar ze had gelijk. Je kan niets anders doen dan meegaan in wat er gebeurt."

Kritiek op systeem

Ze is kritisch op hoe het systeem haar heeft behandeld. "En hoe mensen in mijn omgeving met deze situatie zijn omgegaan." Ze heeft ook een stuk informatievoorziening gemist. "Als je in zo'n gevangenis komt, hoe word je bejegend? Het zijn allemaal kleine dingen die uiteindelijk met elkaar samenhangen."

Annelyn vindt dat het systeem ook haar heeft veroordeeld, terwijl haar vader vastzat. "Als iedereen mens en zichzelf blijft, dan kan je gaan bouwen. Maar nu voelde ik heel erg dat ik tegen het systeem was. Je moet het samen doen als je verandering wilt."

Hoe ging Annelyn om met de situatie en wat deed ze om het lot van kinderen in een soortgelijke situatie te verbeteren? Kijk deze aflevering en eerdere afleveringen van Brandmerk: Kind van een Gedetineerde nu terug op NPO Start.