Na machtsgreep leven Syriërs opnieuw in angst: 'Probleem in Midden-Oosten is constant revancheren'

Honderd dagen nadat het regime van Bashar al-Assad ten val kwam, heeft hoop onder de bevolking plaatsgemaakt voor angst voor geweld. Rebellenbeweging HTS zwaait inmiddels met de scepter, maar onder hun bewind braken vorige week donderdag dodelijke gevechten uit tussen aanhangers van Assad en troepen van de nieuwe regering. Documentairemaker Sinan Can ziet een patroon in Arabische landen.

"Het probleem in het Midden-Oosten is constant revancheren. Als je aan de macht bent, pak je de groep die jou heeft onderdrukt. En dan komt die groep weer aan de macht en die pakt jou terug", zegt Can in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Volgens het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten zijn bijna 750 alawieten vermoord, de religieuze minderheid waartoe Assad behoort. "In Syrië worden alawieten allemaal als aanhangers van Assad bestempeld. Dat is pertinent niet waar, heel veel alawieten waren tegen Assad." De Syrische interim-president Ahmed al-Sharaa riep op tot vrede en nationale eenheid.

Vergelijking met Arabische Lente

Can vergelijkt de situatie met de Arabische Lente. In 2010 begon een golf van opstanden, protesten en revoluties in de Arabische wereld die toenmalige leiders omverwierpen. "We waren allemaal blij dat al die dictators één voor één vielen. Je wenst niemand toe om in een dictatuur te leven."

Daarna valt echter alle structuur weg en dat kan voor nieuwe problemen zorgen, vervolgt Can, die voor zijn werk naar Syrië afreisde. "In Libië, Jemen, Egypte en Tunesië hebben we gezien dat chaos ontstond. Datzelfde patroon zie je ook terug in Syrië."

HTS 'weet niet hoe ze staat moeten runnen'

De machtsgreep van de rebellengroep HTS werd met veel gejuich ontvangen en het bliksemoffensief kwam voor veel Syriërs als een complete verrassing. Assad vluchtte naar Rusland en plots kwam er een eind aan een decennialange dictatuur. "De nieuwe machthebbers hebben in de afgelopen veertien jaar vooral gevochten, maar weten niet hoe ze een staat moeten runnen", ziet Can.

HTS moet leiderschap tonen in een land dat is verscheurd door de burgeroorlog die jarenlang woedde. "Je moet mensen bij elkaar krijgen." Dat kan door verzoeningscommissies op te richten, noemt Can een voorbeeld. "Dat mensen wordt verteld dat ze samen aan een nieuw Syrië gaan bouwen."

'Keiharde jihadist'

De rebellengroep stond jarenlang op de terrorismelijst. "Op Ahmed al-Sharaa stond tien miljoen dollar kopgeld. Deze man is een keiharde jihadist en is lid geweest van Al-Qaida. Nu hij de macht heeft overgenomen, kan hij niet anders dan het pak aantrekken en luisteren naar de internationale gemeenschap."

Toch maakt Can zich zorgen over het feit dat deze man aan de knoppen zit. "Het is ook iemand die zegt: 'verkiezingen, we zien het wel'. Die komen misschien niet meer, terwijl je ook kan zeggen dat je er alles aan doet om binnen een jaar verkiezingen te organiseren, om zijn eigen draagvlak te peilen. Het Syrische volk heeft namelijk niet gekozen voor deze man", benadrukt de documentairemaker. "Het is ze binnen een paar dagen overkomen."