Een jaar na de opening staat Holocaustmuseum nog achter de komst van Isaac Herzog: 'Kan politieke realiteit niet buiten de deur houden'
Het Nationaal Holocaustmuseum is goed ontvangen, zegt directeur Emile Schrijver. "Mensen die komen zijn bijna onverdeeld enthousiast." De onrust rond de opening een jaar geleden noemt hij "onvermijdelijk". Over de uitnodiging van de Israëlische president Isaac Herzog heeft Schrijver geen spijt.
De opening van het museum in Amsterdam ging gepaard met protesten die waren gericht tegen de aanwezigheid van Herzog. De protesten waren binnen te horen tijdens de openingsplechtigheid. "Als je ziet in welke tijd wij het Holocaustmuseum hebben moeten openen, dan wist je dat je die oorlog niet buiten de deur kon houden", zegt Schrijver in Goedemorgen Nederland op NPO 1.
"Het is een museum dat mensen associëren met een oorlog die heel ergens anders gaande is. Wij hebben ons uiterste best gedaan om die twee dingen uit elkaar te houden. Maar dat dat niet helemaal ging lukken, wisten wij ook wel."
De demonstranten waren boos over de uitnodiging van Herzog, vanwege de oorlog tussen Israël en Hamas in de Gazastrook. "Ik weet nog steeds waarom wij dat gedaan hebben", zegt Schrijver over de komst van Herzog. "Hij vertegenwoordigde voor ons al die Nederlanders die na de Tweede Wereldoorlog hier geen toekomst meer zagen en naar Israël gegaan zijn."
Bovendien stond de uitnodiging al jaren, zegt hij. "We hebben hele goede relaties met Israëlische instellingen. Ik heb eigenlijk nooit overwogen om de uitnodiging in te trekken." Schrijver zegt daarbij dat het museum Herzog enkel formeel heeft uitgenodigd. "Een staatshoofd nodigt een ander staatshoofd uit, niet een museumdirecteurtje."
'Kan politieke realiteit niet buiten de deur houden'
In het eerste jaar heeft het museum het gewenste aantal bezoekers gehaald, namelijk ruim 100.000. "We gaan nu richting de 125.000 bezoekers", zegt Schrijver, die wel zag dat de onrust rond de opening invloed had op het aantal bezoekers. "Als er op 8 november in Amsterdam allerlei dingen misgaan, merken we dat de volgende dagen echt wel in onze bezoekersaantallen. Je kan die politieke realiteit niet helemaal buiten de deur houden."
Over de protesten is hij niet kwaad. "Ik ben van nature vrij rustig", zegt Schrijver, die wel "enorm betrokken" is bij het conflict in Israël en Gaza. "En met de mensen van het museum doet het ook zeker iets. Je ziet een scala aan opvattingen over wat er in het Midden-Oosten aan de gang is, ook binnen onze organisatie. Er werken een kleine honderd mensen. Die denken niet allemaal hetzelfde over dit onderwerp. Dat koester ik."
Maar discussies over het conflict mogen nooit de boodschap van het museum overschaduwen, benadrukt hij. "Het enige wat wij kunnen doen is open gesprekken voeren en continu blijven herhalen dat de mensen over wie dit museum gaat, op z'n laatst in 1945 zijn vermoord. Ze hebben verdraaid weinig te maken met het conflict in het Midden-Oosten. Dat mensen het met elkaar verbinden, dat mogen ze, maar dit museum mag ook over de Nederlanders gaan die toen zijn vermoord."
Beveiliging
Bij de ingang staan beveiligers. "Mensen denken dat dat met het conflict te maken heeft, maar er is geen Joods museum en geen Joodse organisatie die publiekelijk toegankelijk is, die niet al jaren voor 7 oktober te maken heeft met dit soort veiligheidsmaatregelen. Als Joodse kinderen naar een Joodse school gaan, staat de Marechaussee voor de deur. Dat is ook zo als je op vrijdagavond naar de Synagoge gaat."
“Mensen denken dat de beveiliging met het conflict te maken heeft, maar er is geen Joods museum en geen Joodse organisatie die publiekelijk toegankelijk is.”
Volgens Schrijver voelen bezoekers zich veilig, juist dankzij de maatregelen. "We hebben ook geen agressieve beveiliging. Ze zijn verwelkomend, ze willen dat je binnenkomt. Dat proberen we uit te dragen."
Menselijke verhalen
Het museum probeert de verschrikkingen van de Holocaust terug te brengen tot individuen. "Traditionele Holocaustmusea laten heel erg de massaliteit van de moord op zes miljoen Joden zien. Wat wij willen laten zien is wat er verloren gegaan is. Het betreft hier mensen die misschien op hun veertigste vermoord zijn, maar in de 39 jaar daarvoor een doodgewoon leven geleid hebben."
"Je wil niet inzoomen op wat de nazi's ze gemaakt hebben, namelijk slachtoffer, maar op datgene wat ze waren, namelijk mensen", zegt Schrijver. "We proberen kleine menselijke verhalen te vertellen, waartoe je je eenvoudiger kunt verhouden dan tot krankzinnige statistieken. Wij zijn niet in staat om het verschil te begrijpen tussen vijf miljoen en zes miljoen doden. Wij zijn wel in staat te begrijpen dat we alleen nog een poppetje hebben van een meisje van vier, omdat het meisje zelf is vermoord."
“Dit museum laat zien wat er gebeurt als je vergeet om elkaar als mensen waar te nemen. Als één groep de menselijkheid van een andere groep ontneemt, kunnen dit soort dingen gebeuren.”
Die verhalen staan niet los van deze tijd. "Dit museum laat zien wat er gebeurt als je vergeet om elkaar als mensen waar te nemen. Als één groep de menselijkheid van een andere groep ontneemt, kunnen dit soort dingen gebeuren. Dit is het ultieme resultaat ervan en dat is wat het verbindt met ieder actueel conflict, helemaal niet alleen met het conflict in het Midden-Oosten."
Bezoekers kunnen dat waarderen, aldus de directeur. "Ondanks al dat ongemak van de opening, is het ontvangst van het museum volkomen rimpelloos verlopen. Mensen die komen zijn bijna onverdeeld enthousiast. Iedereen onderschrijft het belang ervan, inclusief verreweg het grootste gedeelte van de demonstranten. Het is een belangrijk museum."