Geen land ter wereld drinkt zoveel koffie als Nederland: hoe zit dat?

Nederlanders zijn enorme koffieliefhebbers. Maar waar komt die diepgewortelde koffiecultuur eigenlijk vandaan? En hoe ziet de toekomst van koffie eruit nu duurzaamheid en eerlijke handel steeds belangrijker worden? De nieuwe aflevering van Stand van Nederland: Generatie Next zoomt in op de opkomst van het kopje koffie.

Over koffie valt zoveel te vertellen, dat je er wel een boek over kunt schrijven. Dat deed Bregje Deben. Daarnaast runt ze een koffieschool. Volgens haar gaat de Nederlandse koffiecultuur ver terug in de tijd. "Dat komt doordat Nederlanders een van de eersten waren die koffie zijn gaan verhandelen, vanuit de VOC. Na de industriële revolutie kon koffie echt op grote schaal worden gebrand. Eerst kwam het in kruidenierszaakjes en later in supermarkten. Wat ooit een luxeproduct voor handelaren was, werd zo toegankelijk voor consumenten."

Door de jaren heen heeft koffie in Nederland verschillende transformaties doorgemaakt. "De eerste golf was het koffie drinken thuis. Daarna kwamen de Amerikaanse koffieketens met cappuccino’s, espresso’s en koffies met smaakjes. De derde golf is dat mensen bewuster koffie zijn gaan drinken. Ze willen weten: waar komt mijn koffie vandaan? Wat is koffie nou precies? Toen werd barista echt een vak."

Koffie als ambacht

Dagmar Geerlings is zo'n barista. Ze heeft van haar passie haar werk gemaakt en runt inmiddels drie koffiezaken. Zij ziet dat Nederlanders steeds meer waarde hechten aan de kwaliteit van hun koffie. "Ten opzichte van tien jaar geleden zijn mensen meer kwalitatieve koffie gaan drinken. Ik zit nu vijftien jaar in het vak. Toen ik begon waren er misschien twee gespecialiseerde koffietenten in Utrecht. Ik denk dat ze nu ontelbaar zijn."

Koffie is dus big business geworden. Voor het duurste kopje ‘normale’ zwarte koffie betaal je bij Dagmar 4,85 euro. Dat moet ook wel, want ze schenkt uitsluitend verantwoorde koffie. Volgens Dagmar doen grote koffiemerken daar nog te weinig aan. Hoewel sommige keurmerken suggereren dat boeren eerlijke prijzen ontvangen, plaatst ze daar kanttekeningen bij. Ze ontdekte dat veel koffiemerken met zo'n keurmerk hun leveranciers toch geen leefbaar inkomen betalen. Toen ze hiernaar vroeg, kreeg ze een onthutsend antwoord: "Ze zeiden: nee, dat doen wij inderdaad niet, want de consument wil daar niet voor betalen. Dan vind ik dat je het hele keurmerk van je koffie moet halen, want dit is misleidend."

Impact van koffieproductie

De koffie die we drinken, komt van Arabica- en Robustabonen die alleen groeien in de ‘koffiebelt’ rond de evenaar. Maar de productie van koffie staat onder druk, zegt Heske Verburg, directeur van ontwikkelingsorganisatie Solidaridad.

"De koffieprijs is hoog door twee belangrijke redenen. Ten eerste stijgt de vraag naar koffie wereldwijd. We drinken nu al met z’n allen 2,3 miljard kopjes koffie per dag en dat aantal blijft groeien. In landen als India en China was thee altijd de norm, maar daar willen jonge mensen nu ook koffie." Daarnaast speelt klimaatverandering een grote rol. "De koffieplant is een gevoelig gewas. Door extreme weersomstandigheden mislukken oogsten en ontstaat er schaarste, waardoor de prijs stijgt."

De toekomst van koffie

Met de groeiende vraag naar koffie en de uitdagingen in de productie, wordt duurzaamheid steeds belangrijker. Consumenten letten meer op de herkomst van hun bonen en kiezen steeds vaker voor eerlijke handel en ecologisch verantwoorde koffie. De koffiecultuur blijft zich ontwikkelen en Nederlanders blijven trouw aan hun dagelijkse kopje koffie.

Benieuwd naar de hele aflevering van Stand van Nederland: Generatie Next? Kijk deze dan nu terug op NPO Start.