Historische investering in Europese defensie toont eindelijk daadkrachtige EU: 'Urgentie steeds duidelijker zichtbaar'
Alle 27 Europese lidstaten zijn in Brussel akkoord gegaan met het zogeheten ReArm Europe-plan van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Er moet 800 miljard euro worden uitgetrokken om de Europese defensie te versterken. Defensie-expert Peter Wijninga denkt dat het geld mogelijk ook beschikbaar komt voor een afschrikkingsmacht in Oekraïne.
De historische investering in defensie is nodig omdat de Amerikanen niet meer voor onze veiligheid willen opdraaien. Dat is al langer aan de gang, maar is onder president Donald Trump in een stroomversnelling gekomen.
Volgens defensie-expert Wijninga moet het geld dan ook voornamelijk ingezet worden om de gaten te vullen die Amerika achterlaat. "Er moet vooral gekeken worden naar de capaciteit die we op dit moment tekortkomen. Aangezien we inmiddels hebben begrepen dat we niet altijd op Amerika kunnen rekenen, moet er veel geld naartoe", zegt hij in Goedemorgen Nederland op NPO 1.
"Er moet worden vastgesteld wat de capaciteiten precies zijn, hoe we ze kunnen vervangen, of hoe we ze kunnen aanvullen, en hoe lang dat duurt", zegt Wijninga, die denkt dat het geld mogelijk ook wordt gebruikt voor een afschrikking- of vredesmacht in Oekraïne. "Dat zal langjarig nodig zijn."
“Consensus nastreven is een eerste stap. We moeten verder. De snelheid en urgentie worden steeds duidelijker zichtbaar.”
"Dat betekent dat je veel meer mensen in huis moet hebben om die troepen uiteindelijk te kunnen aflossen. Het rouleren van de troepen in die troepenmacht, gaat heel veel mensen en middelen kosten. Ook daar moeten we naar gaan kijken", aldus Wijninga van denktank HCSS.
Von der Leyen presenteerde eerder deze week haar plan om de investeringen in defensie mogelijk te maken, een paar dagen later hebben alle lidstaten dus al ingestemd. "Consensus nastreven is een eerste stap", zegt Wijninga over het herbewapenen van Europa. "We moeten verder. De snelheid en urgentie worden steeds duidelijker zichtbaar."
Gezamenlijke leningen
Om het geld op te hoesten zou onder meer geld moeten worden geleend met de EU-begroting als onderpand en zouden de begrotingsregels voor EU-landen moeten worden versoepeld. Dat waren tot voor kort voorstellen waar zuinige landen als Nederland en Duitsland faliekant tegen waren.
Maar dat kamp slinkt snel, en Duitsland dringt inmiddels zelfs aan op nog verdere versoepelingen. De leiders roepen de Europese Commissie op die te onderzoeken, maar tekenen ook aan dat staatsschulden houdbaar moeten blijven.
“In Nederland zijn wij er niet zo'n fan van gezamenlijke leningen, maar ik moet nog maar zien of het parlement daadwerkelijk dwars gaat liggen”
In de Tweede Kamer liggen gezamenlijke leningen erg gevoelig, zegt politiek commentator van het AD Hans van Soest. Op dit moment is daar geen meerderheid voor. "In Nederland zijn wij er niet zo'n fan van, maar ik moet nog maar zien of het parlement daadwerkelijk dwars gaat liggen."
Hij legt uit: "Tijdens corona was Nederland ook niet voor gezamenlijke leningen. Maar als het probleem echt heel groot is, net als tijdens corona, dan gaan we toch niet dwarsliggen."
Steun voor Oekraïne zonder Orbán
De lidstaten stemden niet unaniem voor extra steun aan Oekraïne. De Hongaarse premier Viktor Orbán bleef zich daartegen op de ingelaste EU-top donderdag verzetten, waarna de 26 anderen volgens een EU-diplomaat besloten zich zonder Hongarije uit te spreken.
Orbán, die van de EU-leiders het dichtst bij het Kremlin staat, had voorafgaand aan de top al laten weten niet te willen instemmen met extra steun aan Oekraïne. Hij had in een brief aan voorzitter António Costa van de Europese Raad al laten weten dat hij geen conclusies wilde trekken aan het eind van de top, zoals normaal wel gebeurt.
De Slowaakse leider Robert Fico protesteerde ook, maar is toch akkoord gegaan met de slotverklaring. Hij lijkt tevreden met de toevoeging dat de Europese Commissie een oplossing zoekt voor de invoer van Russisch gas.
President Volodimir Zelenski van Oekraïne was ook naar Brussel gekomen om het deel van de top over Oekraïne bij te wonen. Von der Leyen beloofde Zelenski al voor aanvang van de top dat de EU zijn land zal blijven steunen. Dat was een signaal aan Zelenski nu de Amerikanen de militaire hulp hebben opgeschort.
Daadkracht
Dat Hongarije niet akkoord ging leidde volgens Wijninga "amper tot ophef" bij de andere Europese leiders. "Men haalde eigenlijk de schouders op." Van Soest denkt dat Europese landen steeds vaker dit soort daadkracht zullen tonen. "De manier waarop we dingen in Europa nu beslissen is zo verlammend. Eén lidstaat kan iets met een veto tegenhouden."
De EU-leiders zeggen Oekraïne geen concrete militaire of financiële hulp toe, maar verzekeren dat het land op de EU kan blijven rekenen. Ze onderstrepen onder meer dat Oekraïne slachtoffer is dat steun verdient en Rusland dader is die gestraft moet worden, wat de VS niet meer willen beamen. Die taal was voor Orbán reden zijn veto te gebruiken.
"We zullen steeds vaker zien dat landen in Europa zeggen: dan doen we het maar zonder de ander, domweg omdat het moet", zegt Van Soest. "De problemen zijn zo groot en er moeten zo snel op korte termijn beslissingen worden genomen, dat het eigenlijk niet meer op een andere manier kan."