Trump dreigt ambtenaren opnieuw met ontslag tijdens lofzang voor Musk, twijfels over DOGE blijven

President Donald Trump heeft ambtenaren opnieuw gewaarschuwd dat ze moeten meebewegen of vertrekken. Tijdens een lange toespraak in het Congres sprak de president opnieuw lovende woorden over DOGE, het departement van overheidsefficiëntie onder leiding van techmiljardair Elon Musk. Maar over het succes bestaan twijfels. "Trump begeeft zich op glad ijs."

Trump pochte tijdens de toespraak over zijn eerste zes weken als president, die volgens hem productiever waren dan "ooit gezien is in de geschiedenis van deze natie". "Ik heb het gloednieuwe departement van overheidsefficiëntie, DOGE, opgericht. Misschien heb je er wel eens van gehoord. Het wordt geleid door Elon Musk, die vanavond ook aanwezig is", zei de Amerikaanse president. 

"Ondertussen hebben we honderdduizenden federale werknemers die niet op hun werk zijn verschenen. Mijn regering zal de macht terugwinnen van deze onverantwoordelijke bureaucratie. En we zullen de ware democratie in Amerika weer herstellen."

Hij waarschuwde ambtenaren. "Elke federale ambtenaar die zich verzet tegen deze verandering zal onmiddellijk uit zijn functie ontheven worden. We gaan het moeras droogleggen. Het is heel eenvoudig. De dagen van heerschappij door niet-gekozen bureaucraten zijn voorbij."

DOGE een succes?

Musk, adviseur van Trump, werd aangesteld om een einde te maken aan "verspilling, fraude en misbruik" bij overheidsuitgaven. De aanpak zorgde al voor de nodige ophef. Twee weken geleden zei hij dat alle overheidsmedewerkers hun werkweek in een e-mail kort moeten beschrijven. Doen ze dat niet, dan riskeren ze ontslag.

Leidinggevenden bij onder meer de ministeries van Justitie, Defensie en Binnenlandse Zaken en overheidsinstanties als de FBI riepen medewerkers op niet op het verzoek in te gaan. Het ministerie van Volksgezondheid zei bijvoorbeeld dat wie de mail beantwoordt, "ervan uit moet gaan dat alles wat je schrijft wordt gelezen door kwaadwillenden".

Of DOGE in de praktijk zo'n succes is als Trump doet vermoeden, is volgens Amerikakenner Diederik Brink maar de vraag. "Het moet nog blijken. Het is heel makkelijk om nu door alle federale diensten en ministeries heen te gaan en te zeggen: 'dit lijkt mij niet goed, dat lijkt mij niet goed en jij bent ontslagen'."

Musk heeft inmiddels verschillende federale gebouwen afgestoten en wil diensten opheffen. "Maar je gaat er straks misschien achter komen dat bepaalde federale diensten, zoals de weerdienst of de hulpverleningsdiensten die bij het orkaanseizoen in actie moeten komen, keihard nodig hebt", zegt Brink in Goedemorgen Nederland op NPO 1. 

'Trump begeeft zich op glad ijs'

Toch ziet de Amerikakenner dat de woorden van Trump bij zijn achterban in goede aarde vallen. "Het is natuurlijk wel een heel mooi politiek statement. Je zegt: we gaan de opgeblazen federale overheid, waar Amerikanen toch al een beetje weerstand tegen hebben, ontmantelen. Die retoriek werkt erg goed. Je ziet dat veel Amerikanen denken: dit kan veelbelovend zijn."

"Tegelijkertijd gaan ze als een olifant in de porseleinkast te werk, zeker met geld dat door het Congres al is toegewezen. Je ziet dat veteranen hun banen verliezen (zij werken relatief vaak voor de overheid, red.) en ambtenaren zonder pardon op straat komen te staan. Dat roept een heleboel vragen op", zegt Brink. "Trump begeeft zich op glad ijs."

Recessietje

Ook hoofdeconoom van ING Marieke Blom plaatst vraagtekens bij de taskforce van Musk. "In iedere organisatie zit lucht, in die zin kan ik mij best iets voorstellen bij de plannen. Het probleem is dat Musk zoveel tegelijkertijd doet - althans, daar lijkt het op - dat je bijna een recessietje kunt veroorzaken door zoveel mensen in één keer op straat te zetten."

"Ambtenaren kopen ook brood, gaan ook naar een restaurant en doen boodschappen. Als je ze te snel ontslaat, zet je een rem op je economie en de Amerikaanse economie is al aan het kantelen. De indicatoren laten zien dat de groei vertraagt", waarschuwt Blom in Goedemorgen Nederland. 

Buitenlandwoordvoerder van de VVD, Eric van der Burg, ziet dat Trump en secondant Musk al een pijnlijke fout hebben gemaakt. "Trump heeft onder andere alle ambtenaren ontslagen die verantwoordelijk waren voor nucleaire wapens en de kwaliteit moesten bewaken, omdat hij dacht dat zij zich bezighielden met energie."

Maar Van der Burg denkt dat het ontslaan van ambtenaren Trump ook kan helpen. "Door de tarieven die hij invoert richting Mexico en Canada, zal de inflatie stijgen. En als de overheid minder geld uitgeeft, heeft dat weer een drukkend effect op de inflatie." Blom: "Ik denk dat het een rem is op het verkeerde moment. Dat is het risico dat Trump loopt."