De toekomst van Oekraïne ligt nu in de handen van Europa: 'Stoppen met praten en produceren. Er is geen dag te verliezen'

Europa moet snel de productie van oorlogsmateriaal verhogen nu de Verenigde Staten zijn steun voor Oekraïne tijdelijk stopt. Dat zegt generaal buiten dienst Mart de Kruif. Hoewel de impact van de beslissing van Washington groot is, is de oorlog voor Oekraïne nog niet verloren. "Dit is heel vervelend, maar misschien niet beslissend."

"Het komt helaas niet als een verrassing", zegt De Kruif in Goedemorgen Nederland op NPO 1 over het besluit van president Donald Trump om alle militairen hulp aan Oekraïne te bevriezen. De beslissing volgt op een ruzie tussen Trump en de Oekraïense president Volodimir Zelenski in de Oval Office vorige week.

"We wisten na afgelopen weekend, na die ruzie, dat we de Verenigde Staten niet meer mogen zien als de hoeder van democratische normen en waarden in deze wereld", zegt De Kruif. "Dat betekent dat de toekomst van Oekraïne als vrij en democratisch land volledig in handen ligt van Europa, maar dan ook echt volledig."

Het Witte Huis en het Pentagon kunnen niets zeggen over de hoeveelheid steun die wordt tegengehouden. Ook over de duur van de pauze is niets bekend. Persbureau Bloomberg meldt dat militair materieel dat al onderweg is naar Oekraïne ook wordt gestopt. Zo gaan wapens aan boord van schepen of materieel dat al aanwezig is in Polen niet langer naar Oekraïne.

Volgens De Kruif wordt de defensie van Oekraïne op een aantal punten "heel kwetsbaar". Zo kan Kiev straks niet beschikken over langedrachtmunitie, waarmee Russische doelen op grote afstand met precisie onder vuur genomen kunnen worden. "Misschien wel het grootste nadeel is dat je eigenlijk je luchtverdediging niet meer kan opbouwen." 

Zo vallen ook de Patriot-systemen, wapens die luchtaanvallen onschadelijk kunnen maken, weg. "Met een tegenstander, die burgerdoelen als legitieme doelen ziet, betekent dit dat je de burgerbevolking van Oekraïne volledig blootstelt aan het Russische luchtwapen. Energiesystemen, commandoposten en voorraden worden heel kwetsbaar. Als dat zo blijft, zijn delen van Oekraïne weerloos uitgeleverd."

De Kruif spreekt van "een grote klap" voor Oekraïne. "Aan de andere kant: er zijn nog voorraden in het gebied en we zien grote Russische slijtage. Mogelijk is Rusland niet in staat deze situatie uit te buiten. Maar goed nieuws is het niet."

Hij maakt zich ook zorgen over de Oekraïense communicatiesystemen, die voor een belangrijk deel afhankelijk zijn van de satellieten van Starlink, het bedrijf van Trumps secondant Elon Musk.

Excuses en nederigheid

Trump verweet Zelenski vorige week "ondankbaar en respectloos" te zijn. Uitspraken van de Oekraïense president maandag dat een einde van de oorlog met Rusland nog "heel ver weg" is, zorgden voor woede bij Trump. "Amerika zal dit niet veel langer pikken!", schreef hij op zijn platform Truth Social.

Tekst gaat verder onder X. 

De president zou hebben aangekondigd dat de pauze duurt totdat Zelenski "zich te goeder trouw inzet voor vrede", aldus een ingewijde tegenover de Amerikaanse media. De Kruif denkt dat Trump "excuses en nederigheid" wil van zijn evenknie uit Oekraïne.

"Dat is natuurlijk heel raar. Een democratisch leider zoals wij het altijd zagen, moet er zijn voor zijn mensen, principes hebben en besluiten nemen op grond van ratio, niet op emotie. Dat lijkt nu anders te zijn. Als Zelenski nog eens Trump tegen durft te spreken, dan krijgt hij de woede van de hele Trump-administratie over zich heen."

"Als dat de wijze is waarop wij in de toekomst zaken met elkaar gaan doen in de wereld, moet je tot de trieste conclusie komen dat er nog maar twee grote democratische blokken zijn: India en Europa. De Verenigde Staten valt weg", zegt De Kruif. 

'Er is geen dag te verliezen'

Europa moet nu in het gat springen dat Amerika laat vallen, zegt De Kruif. "Er zijn bepaalde systemen die Europa wel kan vervangen. Sommige granaten worden nu al meer in Europa geproduceerd dan in de VS." De generaal buiten dienst benadrukt: "We moeten stoppen met praten en produceren en samenwerken. Dat is wat we moeten doen."

"De toekomst van Oekraïne, en eigenlijk die van de Baltische Staten en de gehele NAVO-Oostflank, hangt af van hoe snel Europa in staat is om onze zaken voor elkaar te krijgen en zorgen dat we gaan samenwerken. Niet alleen voor Oekraïne, maar ook voor onze eigen kinderen en kleinkinderen. Die toekomst ligt op tafel. Er is geen dag te verliezen."

Bovendien hoeft het wegvallen van Amerikaanse steun niet allesbepalend te zijn, stelt De Kruif. "Als Oekraïne niet opgeeft omdat ze het gevoel hebben dat Europa wel blijft steunen en de situatie aan Russische kant militair ook niet goed is, dan kan dit heel vervelend zijn, maar misschien niet beslissend."

'Europa, schiet op! En Nederland voorop'

VVD-coryfee Annemarie Jorritsma vindt het besluit van Trump "verschrikkelijk". "Het is van elk moreel besef gespeend. Het is werkelijk niet te geloven dat je vanwege een persoonlijke ruzie besluit een heel land voor de bus te gooien", zegt ze in Goedemorgen Nederland. "Het kan gewoon niet waar zijn. Wat Mart de Kruif zegt is waar: Europa, schiet op! En Nederland voorop."

Een debat over de steun aan Oekraïne zou donderdag gevoerd worden, maar wordt mogelijk vervroegd. "Het debat moet vandaag doorgaan en ze moeten heel stevige beslissingen nemen. Het is belangrijk dat alle partijen in de coalitie hier achter gaan staan. Het kan niet zo zijn dat we Poetin laten winnen", zegt Jorritsma. Ze kijkt naar de PVV en BBB. "Het kost geld, maar wel doen! Het is in ons eigen belang."

Trump zei overigens ook dat een deal met Oekraïne over kostbare mineralen toch nog mogelijk is. De overeenkomst had vorige week getekend moeten worden, maar eindigde met de ruzie in het Witte Huis.