80 jaar na vergissingsbombardement zijn traumatische herinneringen nog springlevend: 'Ik zag de bommen vallen'

Het is maandag precies tachtig jaar geleden dat de Haagse wijk Bezuidenhout door een vergissing van de geallieerden werd gebombardeerd. Op 3 maart 1945 verloren meer dan vijfhonderd Hagenezen het leven en zo'n twaalfduizend mensen raakten dakloos. Zondag woonden ongeveer 350 mensen de herdenking bij in de Christus Triumfatorkerk. Daarna volgde een ceremonie bij een monument dat de bommenregen overleefde.

De herdenking was indrukwekkend, zegt Frank Kuipers, voorzitter van Stichting 3 maart '45, in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Heel veel ooggetuigen en nabestaanden hebben de herdenking misschien wel voor de allerlaatste keer bijgewoond. Dat geeft extra lading."

Naast burgemeester Jan van Zanen waren veel kleinkinderen van ooggetuigen ook aanwezig. "Om het verhaal echt door te geven."

Vergissingsbombardement

Het vergissingsbombardement door de Engelsen had als oorspronkelijk doel V2-raketinstallaties die in het Haagse bos waren gestationeerd. Door een ongelukkige samenloop van omstandigheden, waaronder het verwisselen van coördinaten, sterke wind en slecht zicht, werd de wijk getroffen.

"In een ochtend is een volledige woonwijk vernietigd", blikt Kuipers terug. "De V2-installaties waren gericht op Londen en de Britten wilden deze installaties graag uitschakelen. Het is een bombardement met heel veel fouten erin. Dit had voorkomen kunnen worden." Het bombardement vond plaats na de Hongerwinter van 1944/1945, die aan ruim twintigduizend mensen het leven kostte. "En toen kregen ze nog deze bommenregen erbij, vlak voor de bevrijding."

Tentoonstelling

Tachtig jaar na dato is een tentoonstelling gemaakt, "omdat het goed is om de geschiedenis te leren kennen", zegt Lia van den Broek van Stichting 3 maart '45. "Dagelijks zien we op televisie beelden van vernietigingen elders in de wereld, in Gaza en Oekraïne. Het zijn ruzies tussen grootmachten, maar gewone burgers zijn het slachtoffer."

Van den Broek zegt dat daarom vooral de mensen aan het woord zijn gelaten die het bombardement hebben meegemaakt. "Ze zaten tachtig jaar geleden om 9.00 uur 's ochtends aan de ontbijttafel en waren begonnen aan een nieuwe dag, een zaterdagochtend. In één klap was er lawaai en herrie. Ze hadden geen tijd om de koffers te pakken, ze moesten rennen. We moeten deze verhalen kennen."

'De muur ging heen en weer'

Gerard van Alkemade maakte het bombardement van dichtbij mee. "Na de eerste bomaanvallen zijn we pas het huis uitgegaan. Toen zijn we richting Voorburg gelopen, wat iedereen deed. Op een gegeven moment liepen we in de straat en ik zag weer bommen naar beneden komen. Ik riep tegen mijn vader: we moeten schuilen. We gingen een portiek in en de bom viel aan het einde van de straat, 200 meter bij ons vandaan. De muur waar ik tegenaan stond ging heen en weer."

Toen de kust weer relatief veilig was, liep het gezin verder richting Voorburg. "Mijn vader werd vastgegrepen door een vrouw achter ons die zei dat haar man een scherf naar binnen had gekregen." Uiteindelijk werd het gezin in Voorburg opgevangen door een "fantastische familie".

Van Alkemade is verheugd met de herdenking. "Maar je moet het uitvlakken, anders word je gek", zegt hij. "Je moet doorgaan in het leven en positief blijven denken. Wat schiet je ermee op als je helemaal neerknielt op dat moment?"