Veel mensen in Almere hebben amper wat te besteden, maar dat zie je niet: 'Het kan als een kaartenhuis instorten'

Het gemiddeld besteedbaar inkomen van een huishouden in Almere mag met een kleine 57.000 euro dan net boven het Nederlandse gemiddelde liggen, maar in de moderne stad woont niet alleen maar de middenklasse. Veel mensen leven onder een verborgen armoedegrens. Electoraal geograaf Josse de Voogd legt in Stand van Nederland: Aangehaakt op NPO 2 uit hoe dat komt.

Gemeente Almere heeft een korte geschiedenis. Na amper vijftig jaar staat de stad met ruim 226.000 inwoners op plek acht van Nederlandse steden met de meeste inwoners. Juist deze snelle groei heeft voor veel problemen gezorgd. Er zijn grote tekorten in het onderwijs en de zorg, mensen leven onder de armoedegrens, maar er is ook veel onzichtbaar leed: veel inwoners leven nét boven de armoedegrens.

De Voogd vergelijkt het leven in Almere met die van een mogelijke dijkdoorbraak. "Als de dijk doorbreekt, staat iedereen hier in de polder onder water. Veel mensen hebben het hier redelijk voor elkaar, maar er moet niet iets gebeuren waardoor alles ineens overhoop ligt. Zo'n dijk kan ook in je leven breken, denk aan een scheiding, ziekte of ontslag. Dat soort problematiek zie je hier veel voorkomen. Het is fragiel."

Vermenging groot probleem

Al lopend door de verschillende wijken van Almere ziet hij grote vermenging tussen arme mensen en inwoners die meer te besteden hebben. Daardoor valt de armoede binnen Almere minder snel op. Een groot probleem, benadrukt De Voogd. "De stad is zo succesvol geweest in mengen, dat het te weinig opvalt waar de armoede en problematiek zit."

In oudere Nederlandse steden zoals Utrecht is deze verdeling veel zichtbaarder. "In zulke steden heb je een spoorlijn, waar aan de ene kant van het spoor iedereen steenrijk is en de andere kant veel armoede heerst." Dat is ook een probleem op zichzelf, benadrukt De Voogd, maar "je ziet wel dat daardoor meer aandacht gaat naar zo'n wijk en dat de buurt bij de politiek en media op het netvlies staat".

In uitgestrekte nieuwbouwsteden en moderne buitenwijken van andere steden is dit probleem dus minder vaak zichtbaar, met alle gevolgen van dien. "Het is veel meer versnipperd en je komt als Almere met jouw buurt daardoor minder snel in allerlei landelijke programma's om wijken op te knappen."

Grote groep kan onder armoedegrens komen

Kortom, de verborgen armoede binnen de wijken, en de angst dat je kaartenhuis zomaar in elkaar kan storten, zijn in Almere uitvergroot aanwezig. Toch spelen deze problemen in alle Nederlandse windstreken. Volgens Arjan Vliegenthart, directeur van het Nibud, bedraagt de groep die onder de armoedegrens dreigt te komen 1,2 miljoen mensen. "En momenteel leeft een half miljoen onder de armoedegrens. Drie keer zoveel mensen zitten er net boven. Zij moeten heel bewust keuzes maken wat wel en wat niet kan. Een stressvol bestaan."

Tien procent van deze mensen heeft zelfs geen spaarrekening. "En nog eens tien procent heeft daar minder dan 1000 euro opstaan." Vliegenthart noemt het uitbreken van de coronacrisis en de energiecrisis als grote ontwikkelingsfactor. "Als je niet het gevoel hebt dat je daar grip op hebt, wordt die onzekerheid een steeds tastbaarder gevoel. Het kan iedereen treffen."

Hoe gaat Almere om met verborgen armoede, wat zijn de gevolgen en wat kan de stad hieraan doen? Kijk vanavond naar de eerste aflevering van Stand van Nederland: Aangehaakt, om 23.10 uur op NPO 2!