Almere legt problemen in Nederland bloot: 'De middenklasse belandt in een neerwaartse spiraal'

Voor een nieuw seizoen van Stand van Nederland: Aangehaakt wandelt electoraal geograaf Josse de Voogd door buurten en steden in ons land. Hij begint in Almere, een plek met relatief veel sociale problemen. "Het is een soort Nederland op steroïde."

Almere werd in 1975 gesticht en is daarmee één van de jongste steden van Nederland. "Alles gaat er sneller, harder en komt daarna op andere plekken. Het is de kanarie in de kolenmijn. Specifiek als je kijkt naar de middenklasse en lagere middenklasse", zegt De Voogd in Goedemorgen Nederland op NPO 1. 

'Heel veel Almeerders voelen zich eenzaam'

Dat beeld herkent wethouder Froukje de Jonge (CDA). "Maak je geen illusies: wat hier gebeurt, gebeurt elders ook. Vaak wat later, vaak wat minder, maar het gebeurt overal. In Almere zie je wat gebrek aan gemeenschapszin en sociale samenhang doet met een samenleving en met de mensen in de samenleving."

"Almere staat bovenaan lijstjes waar je niet bovenaan wil staan. Heel veel Almeerders voelen zich eenzaam. We hebben veel echtscheiding- en vechtscheidingsproblematiek. Als het gaat om huiselijk geweld staan we bovenaan het lijstje. Niet aangehaakt zijn bij de samenleving, geeft het gevoel dat je niet gezien wordt", aldus De Jonge in de eerste aflevering van Stand van Nederland: Aangehaakt. 

De Voogd: "Hoe kan het nou toch zijn dat deze stad een gemiddeld inkomen heeft en op allerlei lijstjes rond sociale samenhang bovenaan staat en ook bij de opkomst voor verkiezingen een negatiever beeld laat zien?" In Aangehaakt gaat hij op zoek naar het antwoord. "Dan zie je toch: zo'n nieuwe stad heeft relatief weinig samenhang."

Scheidingen en eenoudergezinnen

"Almere is eigenlijk een stad die een heel groot succes is, het is een stad van emancipatie. Er zijn heel veel mensen die uit een arbeiderswijk in Amsterdam komen, een stapje vooruit hebben kunnen zetten en in Almere een eigen huis hebben kunnen kopen, of wat groter konden gaan wonen. Er is heel veel opwaartse mobiliteit, maar tegelijkertijd ook heel veel neerwaartse", zegt De voogd.

Zo kent Almere relatief veel (vecht)scheidingen en eenoudergezinnen. "Er zijn heel veel mensen die het qua inkomen redelijk doen, maar omdat ze niet uit de hogere klasse komen weinig familiekapitaal hebben en weinig zekerheid om op terug te vallen. In Nederland zijn we heel goed het meten van inkomens, maar zekerheid en vermogen hebben we minder goed op het netvlies."

De stad is opgebouwd met duidelijke plannen en idealen. Appartementen en rijtjeshuizen, huur- en koopwoningen: ze staan kriskras door elkaar. De Voogd: "Het middelt elkaar allemaal uit. Maar als je door Almere wandelt zie je wel: het gaat hier wat minder. Dat blijkt ook uit cijfers en verhalen."

Armoede

Almere is het decor voor een aflevering over Nederlanders met geldzorgen. "Je ziet vooral dat de lagere middenklasse die enigszins is opgeklommen, toch ook weer in een soort neerwaartse spiraal aan het belanden is", zegt de geograaf. "Almere is een plek met relatief veel kwetsbaarheid. Het gaat redelijk, maar mensen kunnen er ook makkelijk door hun hoeven zakken."

In Nederland leven 500.000 mensen onder de armoedegrens, maar 1,2 miljoen mensen leven daar net boven. De Voogd kent ons land goed. "Het leven is niet zo makkelijk in te delen in statistiekjes. Je maakt gaandeweg allemaal dingen mee, gezondheidsperikelen, scheidingen, ontslag, een energiecrisis en corona. Het zijn gebeurtenissen waardoor de kwetsbaarheid bij sommige mensen ook voor het eerst naar boven is gekomen."

Naast Almere bezoekt De Voogd samen met Sam Hagens ook Utrecht, Zeeuws-Vlaanderen en Wijchen. De eerste aflevering van Stand van Nederland: Aangehaakt zie je vrijdagavond om 23.10 uur op NPO 2. Eerdere seizoenen van Aangehaakt zie je hier, op NPO Start.