Radicaal-rechtse AfD na Duitse verkiezingen tweede partij, maar regeert niet mee: 'Er blijft een scheiding'
De AfD is de grote winnaar van de Duitse verkiezingen, maar gaat ondanks een verdubbeling van het aantal stemmen niet meeregeren. CDU-leider en beoogd bondskanselier Friedrich Merz heeft de voorkeur voor een samenwerking tussen CDU/CSU en de SPD van huidig bondskanselier Olaf Scholz.
Binnen de partij van Merz was geen euforie te bespeuren na de verkiezingsoverwinning. CDU/CSU behaalde een 'zuinige' 28,5 procent van de stemmen. Politiek journalist Leonard Ornstein noemde in Goedemorgen Nederland op NPO 1 de sfeer ingetogen en een combinatie tussen "opluchting en blijdschap". Hij zag aan Merz dat "hij vooral blij was dat het goed is afgelopen en dat de AfD niet de grootste partij is geworden". CDU/CSU is weliswaar de grootste, maar wint slechts een paar procentpunt.
AfD regeert niet mee
Als het Merz ligt, heeft Duitsland nog voor Pasen een nieuwe regering, maar dus zonder de AfD, die met 20,8 procent van de stemmen de tweede partij van Duitsland werd. Er is veel controverse rondom de radicaal-rechtse partij van Alice Weidel, die aangaf dat ze graag zou willen meeregeren "om de wil van het volk te verwezenlijken".
Die kans lijkt dus klein. CDU-leider Merz heeft, op een niet-bindende motie over strengere asielplannen na, aangegeven niet verder te willen samenwerken met de partij.
De AfD haalde tijdens de verkiezingen in 2021 nog tien procent van de stemmen. Weidel spreekt van een fantastische verkiezingscampagne. "We zijn de enige partij die verdubbeld is!"
Kiesdrempel
"Er blijft een brandmuur, een duidelijke scheiding", ziet Ornstein. "Er komt een coalitie met de SPD, dat is wat we zien op dit moment. De FDP en BSW, kleinere partijen, bleken de kiesdrempel niet gehaald te hebben." Partijen die minder dan 5 procent van de stemmen op nationaal niveau behalen, komen niet in aanmerking voor zetels, waardoor ze niet in de Bondsdag, het Duitse parlement, kunnen plaatsnemen.
“Er blijft een brandmuur, een duidelijke scheiding.”
Dat maakt een coalitie van CDU en zusterpartij CSU (die alleen in Beieren optreedt) en SPD mogelijk, een coalitie die de meeste Duitsers het liefst willen. In de 630-koppige Bondsdag komen de partijen gezamenlijk uit op een kleine meerderheid van 329 zetels.
De SPD werd overigens hard afgerekend na Duitsland de afgelopen jaren te hebben geregeerd, wat flankpartijen zoals AfD ten goede is gekomen. Het is het slechtste verkiezingsresultaat ooit van de partij van Scholz, zijn partij verloor 9,3 procent van de stemmen en wist 16,4 procent van de stemmers binnen te hengelen.
Hoge opkomst
De opkomst bij de verkiezingen was hoger dan normaal, zag ook Duitslandkenner en journalist Ulrike Nagel. "Mensen vinden het belangrijk dat er wat gebeurt." Het is de hoogste opkomst sinds de hereniging van West-Duitsland en de Duitse Democratische Republiek in 1990. "Toen stond er ook iets op het spel, dus blijkbaar is de noodzaak hoog. Mensen willen graag verandering."
De voorpagina's van alle kranten spreken over de 'ruk naar rechts' bij onze oosterburen. Opvallend is het niet. "De prognoses zijn exact uitgekomen. Vanmorgen was er nog wel verbazing dat de SDP maar 16 procent van de stemmen heeft behaald, terwijl ze al wekenlang in de peilingen op 15 procent stonden. Ik neem aan dat ze wisten dat het hier op ging uitdraaien."
“Het is de hoogste verkiezingsopkomst sinds 1990, voor de Duitse hereniging. Toen stond er ook iets op het spel, dus blijkbaar is de noodzaak hoog. Mensen willen graag verandering.”
Nagel ziet een politieke verschuiving door de verdubbeling van AfD. "Als zo'n partij tweede eindigt, dan moet dat zo'n grote coalitie die er komt te denken geven. Ze moeten er wel iets mee."
Gevolgen voor Nederland?
Nagel denkt dat Nederland de gevolgen van de Duitse verkiezingsuitslag niet snel zal merken. "Behalve dat Merz veel heeft geroepen dat hij wel degelijk iets aan de economie en migratie gaat doen."
Met Merz als nieuwe bondskanselier is het economische vraagstuk het belangrijkste dossier voor Nederland gezien de handel met Duitsland, voorspelt ze. "Het is de vraag hoeveel geld Duitsland gaat uitgeven. Tijdens de verkiezingscampagne van de CDU zeiden ze dat ze de hand op de knip gingen houden. Maar alle analisten zeggen dat dit niet kan. De infrastructuur en de industrie moet een boost krijgen en midden- en kleinbedrijven moeten ze niet meer laten bungelen. Er moet echt iets gebeuren."
De industrie in Duitsland gaat momenteel hard achteruit, "omdat ze veel te behoudend waren en de Duitsers niet innovatief zijn", vervolgt Nagel. "Daar hebben ze vaak de Nederlanders voor nodig. Er zijn veel Nederlandse bedrijven die met Duitse bedrijven samenwerken."
Ze zijn op elkaar aangewezen, benadrukt ze. "De Duitse degelijkheid legt de basis en de Nederlandse innovatie maakt tempo. In Duitsland wachten ze graag lang af, wat ze nu veel te lang hebben gedaan. Ik denk dat Merz doorheeft dat hij daar iets aan moet doen."