Migratie-expert vindt asielplannen Faber niet ver genoeg gaan: 'Moeten een fundamentele stap maken'
Migratie-expert Jan van de Beek is voorstander van strenger asielbeleid, maar denkt dat de plannen van asielminister Marjolein Faber nog niet ver genoeg gaan. "De belofte is dat alle echte vluchtelingen welkom zijn. Ik denk dat je die claim helemaal niet waar kunt maken."
Dat zegt Van de Beek in WNL Op Zondag op NPO 1, in de week dat de Raad van State kritisch adviseerde over de asielplannen van Faber. Het adviesorgaan liet onder meer weten niet overtuigd te zijn dat de voorgestelde maatregelen er ook echt toe leiden dat er minder asielzoekers naar Nederland komen. Toch is Faber niet van plan om haar beleid aan te passen na het advies.
Het gaat om voorstellen voor onder meer de invoering van een tweestatusstelsel voor asielzoekers, het schrappen van asielvergunningen voor onbepaalde tijd en het beperken van gezinshereniging. De Raad van State vreest dat de herinvoering van een tweestatusstelsel leidt tot meer asielzoekers die een procedure aanspannen.
"De Raad van State heeft natuurlijk gelijk dat dat met twee statussen vaker zal gebeuren en dat zal extra werk opleveren", zegt Van de Beek, schrijver van het boek Migratiemagneet Nederland, bij Rick Nieman. "Aan de andere kant is het ook zo: als je beperkingen gaat opleggen die asiel minder aantrekkelijk maken, zou je ook minder instroom kunnen krijgen. Dan zal het op de korte termijn weliswaar meer werk zijn, maar op de lange termijn minder werk."
Faber wimpelde de kritiek van de Raad van State weg, door naar Zweden als voorbeeld te wijzen. Net als Denemarken heeft dat land door strenger beleid de asielinstroom fors kunnen terugdringen. "Denemarken en Zweden hebben door statussen te verkorten van vijf jaar naar drie jaar, wat wij in Nederland ook willen gaan doen, een negatief imago gecreëerd in het buitenland", zegt Van de Beek.
Race to the bottom
In Zweden werden vorig jaar 6000 vluchtelingen erkend, in Denemarken kregen 860 mensen een verblijfsstatus in 2024. Door een soortgelijk beleid te voeren, denkt Van de Beek dat ook in Nederland de asielinstroom kan dalen. "Ik vond het een heel zwak argument van de Raad van State dat zij zeggen: je moet beter aantonen dat de aantallen naar beneden gaan. Ik denk wel dat dit effect kan hebben."
“Ik vond het een heel zwak argument van de Raad van State dat zij zeggen: je moet beter aantonen dat de aantallen naar beneden gaan.”
Maar, waarschuwt hij: Nederland zal niet dezelfde effecten zien van het strenge beleid als Zweden en Denemarken. "Denemarken en Zweden hadden een soort first move effect. Je bent de eerste, dus je hebt een negatief imago in de wereld gekregen. Nu is het een race to the bottom geworden", zegt de cultureel antropoloog, die erop wijst dat bijvoorbeeld ook België strenger asielbeleid wil invoeren.
WNL Op Zondag gemist? Luister deze uitzending nu terug als podcast. De tekst gaat hieronder verder.
"Als we allemaal heel streng willen zijn, worden we als Europa wel een stuk strenger, maar zal Nederland niet hetzelfde sterke effect hebben wat Denemarken en Zweden eerder hadden. Ik verwacht wel dat de instroom minder wordt, maar ik denk dat er geen spectaculaire effecten zullen zijn."
Beleid Faber niet genoeg
Van de Beek vindt bovendien dat de maatregelen van Faber niet ver genoeg gaan. "De belofte is dat alle echte vluchtelingen welkom zijn. Wat wij eigenlijk zeggen is: wij garanderen in laatste instantie de mensenrechten van een paar miljard wereldburgers in het Midden-Oosten en Afrika. Dat kunnen we helemaal niet waarmaken en dat wíllen we als ontvangende landen ook niet waarmaken, want we zijn allemaal maar bezig om mensen tegen te houden."
“Neem mensen op die cultureel en sociaaleconomisch goed kunnen integreren. Dan gaat denk ik de druk van het asieldossier af.”
Het gevolg is dat Europees asielbeleid "inhumaan" is geworden, zegt Van de Beek. "We lokken mensen met het asielrecht, maar houden ze tegelijkertijd tegen. Daardoor kunnen ze niet komen met het vliegtuig of een veerboot. Er zijn 30.000 mensen verdronken in de Middellandse Zee. Dat zijn allemaal hele onwenselijke uitkomsten. Wij moeten dus zeker een stap verdergaan. We moeten een fundamentele stap maken."
'Niet links om voor het huidige asielsysteem te zijn'
Van de Beek wil ook dat Nederland selectiever wordt in wie het opvangt. "Neem mensen op die cultureel en sociaaleconomisch goed kunnen integreren. Dan gaat denk ik de druk van het asieldossier af." Daarnaast moeten rechtse partijen in gesprek met linkse partijen. "Het is niet links, in allerlei opzichten, om voor het huidige asielsysteem te zijn."
"De discussie wordt wel vaak links-rechts gemaakt en je bent immoreel als je niet voor de status quo bent op asiel. Als je als rechtse partijen iets wil veranderen, moet je het debat aangaan over de morele aspecten en het feit dat asiel helemaal niet zo humaan is. Wij lokken uit dat ouders hun kinderen alleen op reis sturen. Die discussie moet je voeren. Je moet met linkse partijen om tafel."