Europese leiders komen zonder Schoof bijeen: 'Ook de EU moet veel aan Defensie gaan doen'

De leiders van de Europese Unie komen maandag in Brussel bijeen om te praten over defensie in Europa. Dat doen ze zonder de grieperige premier Dick Schoof, die erom bekendstaat een strenge rekenmeester te zijn bij EU-bijeenkomsten.

Schoof is nog altijd ziek en laat de informele bijeenkomst - een 'heidag' volgens het kabinet - aan zich voorbijgaan. Hij laat zich vervangen door zijn Luxemburgse collega Luc Frieden. "Dat is eigenlijk een van de afspraken in de Europese Unie, dat ze binnen de Benelux elkaar vervangen", legt Europa-deskundige Mendeltje van Keulen uit bij Goedemorgen Nederland op NPO 1. "En niet door een vicepremier. Op het niveau waarop ze vandaag vergaderen mogen alleen premiers en regeringsleiders aanwezig zijn."

Voor het niveau en de kwaliteit van de inbreng zou de afwezigheid van Schoof niet uit moeten maken, stelt Van Keulen. "Op dat niveau mag je er wel op vertrouwen dat men elkaars inbreng goed verwoordt. Luxemburg, België en Nederland hebben op veel punten wel hetzelfde soort inbreng."

Investeringen

"Het probleem zit eigenlijk op het feit dat over het geld - zowel in Den Haag als in de Europese Unie - een grote strijd moet worden gevoerd", weet Van Keulen. "We hebben natuurlijk in Nederland een discussie over de voorjaarsnota en het btw-tarief."

"Dat is eigenlijk peanuts als je het hebt over de enorme investeringen die gedaan moeten worden om de Europese Unie een beetje op niveau te laten komen als het gaat om Defensie. Op dit moment wordt in Brussel geschreven aan een nieuwe begroting en een nieuw defensiebeleid. De vraag is: hoe gaan we dat doen en welke investeringen zijn daarvoor nodig?"

NAVO-norm

De NAVO-norm is een heet hangijzer dat niet onbesproken zal blijven in Brussel. "We hebben natuurlijk een grote NAVO-top in Nederland over vier maanden. We hebben al gehoord dat Trump ons daar gaat houden aan die NAVO-norm. Sterker nog: hij zet als zakenman echt hoog in. Hij wil het naar vijf procent brengen."

Amerikakenner Jan-Kees Emmer voorziet een probleem. "Het geld zal er moeten komen, maar in dit kabinet is geld natuurlijk een heikel probleem. Het geld is al op voor de dingen die ze eigenlijk willen aan de kant van de PVV en de BBB. Dus hoe ga je dat oplossen?"

Van Keulen verwacht dat de norm uiteindelijk op 3 tot 3,5 procent neerkomt. "Dat besluit wil de secretaris-generaal van de NAVO, Mark Rutte, heel graag in Den Haag genomen zien worden. Dan is de vraag voor de Europese Unie: hoe gaan wij ons daartoe verhouden? En hoe gaan we ervoor zorgen dat alle landen meebetalen? Daar moet nog wel wat aan gebeuren, want sommige landen komen nog niet in de buurt van die twee procent. Niet alleen de NAVO, maar ook de Europese Unie moet veel aan Defensie gaan doen. Dat is voor Brussel eigenlijk een heel nieuw terrein."

Verandering van toon

In Nederland horen we vaak: we moeten doen wat nodig is. Ministers Caspar Veldkamp (Buitenlandse Zaken) en Ruben Brekelmans (Defensie) hadden eerst wat grotere woorden, maar nu is het tweetal weinig duidelijk over de verhoging van de NAVO-norm. Veldkamp zei dat het niet aan de orde is en Brekelmans wil zich er niet over uitlaten.

"Je ziet inderdaad de afgelopen weken een verandering van toon daarover", observeert Van Keulen. "Afgelopen woensdag was er een debat in de Tweede Kamer waarbij de Europese raad van vandaag is voorbesproken. Wat heel duidelijk steeds werd gezegd door minister Veldkamp, die Schoof toen verving, was: we gaan het niet over geld hebben."

"Geld komt pas als laatste voor Nederland. Dat is toch een beetje vreemd, gezien de grote ingrepen die nodig zijn. Zowel in de NAVO als in de EU. Dan zou je zeggen: we moeten in Nederland toch ook gaan praten over de miljardeninvesteringen die we moeten gaan doen in onze Defensie en wat dat gaat betekenen voor onze eigen uitgaven, zoals die voorjaarsnota."

Kern van de discussie

Van Keulen vervolgt: "Wat je ziet in de Europese Unie, is dat omdat we geen ervaring hebben met Defensie - we zijn een economisch blok - we vooral daar regels over hebben gemaakt en dat we onze Defensie bij onszelf houden. Alle landen gaan zelf over het eigen leger. Dat is ook de kern van de discussie vandaag. Men zegt: daar gaan we niet aan tornen. Maar tegelijkertijd moet er wel iets gebeuren."

"Een van de zaken die moet gebeuren, is dat we onze Defensie-industrie op elkaar moeten afstemmen. Zodat we niet voor de wapensystemen verschillende moertjes en boutjes nodig hebben en we dezelfde soort tanks hebben. Maar ook dat we ervoor zorgen dat die tanks over de wegen recht naar het oosten kunnen rijden. Daar kan ook wel het een en ander in geïnvesteerd worden. Daar is de Europese Unie goed in."