Rechter: Staat moet stikstofdoel 2030 halen, anders dwangsom van 10 miljoen euro

De Staat moet voor 31 december 2030 zorgen dat op de helft van de stikstofgevoelige natuur niet meer stikstof neerkomt dan die natuur aankan, zoals in de wet is vastgelegd. Dat heeft de rechter woensdagochtend gezegd in de rechtbank in Den Haag. De rechter wil ook dat de Staat prioriteit geeft aan de meest kwetsbare natuur. De rechter verbindt aan dit bevel een dwangsom van 10 miljoen euro. Greenpeace had de zaak tegen de Staat aangespannen en krijgt op veel punten gelijk.

Voor de rechtbank is helder dat de overheid al jaren te weinig doet om de achteruitgang van natuurgebieden te stoppen. Op veel beschermde Natura 2000-gebieden komt meer stikstof terecht dan de natuur aankan en dat is in strijd met Nederlandse en Europese wetgeving. De rechtbankvoorzitter noemde de wettelijk vastgelegde doelen "de absolute ondergrens". Van het doel voor dit jaar staat al vast dat het niet meer haalbaar is. Voor het doel van 2030 is dat volgens de rechtbank ook waarschijnlijk.

'Kabinet doet stap terug'

In het vonnis wijzen de rechters erop dat het vorige kabinet allerlei plannen had gemaakt om de verslechtering van de natuur te stoppen. Het huidige kabinet heeft echter een streep gezet door veel van de plannen, waaronder het Nationaal Programma Landelijk Gebied en het transitiefonds van ruim 24 miljard euro. De rechtbank ziet daarin een duidelijke "stap terug", zeker omdat het beschikbare budget omlaag gaat naar zo'n 5 miljard euro, dat voornamelijk voor innovaties is bedoeld.

De rechtbank stelt vast dat "stevige, onvermijdelijke reducties" noodzakelijk zijn en draagt de overheid op direct te beginnen met de uitvoering van het vonnis. De Staat kan wel in beroep gaan, maar zal dus in de tussentijd al maatregelen moeten nemen om de doelen dichterbij te brengen. Daarbij moeten de meest kwetsbare gebieden die te hoge concentraties ammoniak en stikstofoxiden te verduren hebben steeds de hoogste prioriteit krijgen.

Een dwangsom opleggen aan de Staat gebeurt niet vaak, legt de rechtbank nog uit. Maar toch vindt de rechter het in dit geval nodig, omdat de Staat stikstofbeleid heeft geschrapt en er geen duidelijk plan ligt om de doelen alsnog te halen.