Rob de Wijk onverbiddelijk: 'Dit is het akkoord van Biden, niet van Trump!'

Het bestand tussen Israël en Hamas is vooral de verdienste van de Amerikaanse president Joe Biden en niet van aankomend president Donald Trump. Dat zegt hoogleraar internationale betrekkingen Rob de Wijk in Goedemorgen Nederland op NPO 1. 

Bij de onderhandelingen tussen Israël en Hamas was namens de Verenigde Staten niet alleen een delegatie van president Biden betrokken, maar ook een gezant van Trump, Steve Witkoff. Volgens verschillende bronnen heeft Trump bij monde van Witkoff de druk op de strijdende partijen opgevoerd om tot een akkoord te komen. 

Bovendien zei Trump vorige week dat "de hel zou uitbreken" als Hamas de gegijzelden Israëli niet zou vrijlaten. Israël-Palestina-expert Peter Malcontent van de Universiteit Utrecht zei gisteren in het SBS6-programma Nieuws van de Dag dat Trump en Witkoff meer weten te bereiken dan veel andere Amerikaanse diplomaten de afgelopen maanden.

Onzin, vindt De Wijk. "Wat mij opvalt in de commentaren is dat iedereen elkaar napraat. 'Dit is het werk van Trump!'" Witkoff heeft een belangrijke rol gespeeld in de onderhandelingen, erkent de hoogleraar. "Maar Biden heeft gezegd: we gaan samenwerken. Dat is een keuze van hem geweest, niet van Trump."

Toen Biden gisteren tijdens een persconferentie de vraag kreeg of Trump de dragende kracht is achter het akkoord, reageerde hij fel: "Is that a joke? (Is dit een grap?)". De Wijk: "Doordat Witkoff namens Trump aan tafel zat, is de speelruimte van Benjamin Netanyahu (premier van Israël, red.) nul geworden. Dat is ontzettend slim, maar wel een besluit wat Biden heeft genomen. Het heeft weinig te maken met de ronkende teksten van Trump dat de hel op aarde zal losbarsten als er geen akkoord komt."

De samenwerking tussen de Democraten (Biden) en Republikeinen (Trump) heeft Netanyahu in een hoek gedreven. "Voordat dit akkoord er was, kon Netanyahu het in Amerika altijd nog proberen over rechts, als het met Biden niet lukte. Nu kan dat niet meer, de gelederen zijn gesloten. Iedereen roept 'dit is het werk van Trump', neem van mij aan dat Biden nog steeds de president is."

Op de vraag wie de vredesduif is, antwoordt De Wijk dan ook onverbiddelijk: "Biden, zonder enige twijfel. Het is zijn akkoord." Als dat akkoord gebroken wordt, zit Trump met de gebakken peren, zegt De Wijk. "Dan moet hij ervoor zorgen dat het akkoord alsnog wordt nageleefd. Dat is heel erg lastig en precies wat Trump nu moet gaan doen."

Het bestand 

Biden heeft tijdens een persconferentie details gedeeld over het bestand in de Gazastrook. Het akkoord bestaat in de eerste fase van zes weken uit onder meer een staakt-het-vuren. Als de onderhandelingen over de tweede fase na die zes weken nog niet klaar zijn, blijft het tijdelijke staakt-het-vuren gelden.

De eerste fase bestaat uit terugtrekking van Israëlische militairen uit de bevolkte gebieden. Biden meldde ook dat Hamas gijzelaars zal vrijlaten, onder wie Amerikanen. Israël laat in ruil honderden Palestijnse gevangenen gaan. Ook kunnen Palestijnen terugkeren naar hun woningen in heel Gaza en komt er meer humanitaire hulp.

Fase twee moet uit onder meer een permanente wapenstilstand bestaan. De onderhandelingen hierover moeten nog plaatsvinden. In deze tweede fase moeten meer gijzelaars worden vrijgelaten en verlaten alle Israëlische militairen Gaza. In de derde fase moeten de lichamen van overleden gijzelaars naar Israël worden overgebracht en komt de focus op de wederopbouw te liggen.

'Dit is nog niet klaar'

Hoewel het bestand een doorbraak betekend, zijn er volgens De Wijk nog "een hoop open eindjes". "Een vraag die bijvoorbeeld nog niet goed beantwoord is: kan Israël zich helemaal terugtrekken uit de Gazastrook? Dat is nog niet duidelijk. In de eerste fase gaat dat wel gebeuren, maar wat er nou precies in de tweede fase gaat gebeuren, is wat dat betreft niet bekend."

Kan het nog misgaan? "Zeker. De geschiedenis leert dat heel veel akkoorden uiteindelijk sneuvelen", zegt De Wijk. "Het is niet zo dat alle akkoorden uiteindelijk leiden tot een staakt-het-vuren. In het begin zie je dat er schendingen zijn. En we weten dat Hamas niet helemaal verslagen is."

Yahya Al-Sinwar, de voorman van Hamas, is bezig om van Hamas "een grote guerrillastrijdmacht" van te maken. "Hij is het aan het ombouwen tot iets nieuws. Die kan ellende veroorzaken tot in lengte van jaren. Dit is nog niet klaar", aldus de hoogleraar.