28 jaar na laatste Elfstedentocht: 'Het verhaal moet doorverteld worden'

Het is woensdag de Dag van de Elfstedentocht, in het jaar dat 80 jaar bevrijding wordt gevierd. Het Fries Scheepvaartsmuseum neemt bezoekers mee in bijzondere, vaak onbekende verhalen over het unieke schaatsevenement. "Het waren de mooiste dagen uit mijn leven om de Elfstedentocht te rijden."

Hoewel de Elfstedentocht slechts vijftien keer werd verreden, neemt de schaatswedstrijd een prominente plek in binnen de Friese en Nederlandse cultuur. Het is inmiddels 28 jaar geleden dat de laatste tocht werd gereden. Toch blijft het belangrijk om de verhalen door te geven aan nieuwe generaties, benadrukt Sippy Tigchelaar, die drie keer verslag deed van het evenement.

"Het verhaal moet doorverteld worden", zegt Tigchelaar in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Mensen die nu goed in de dertig zijn, weten al niet meer hoe het was, terwijl er zoveel verhalen zijn en zoveel materiaal."

Tigchelaar koos er bewust voor om niet zelf mee te doen aan de Elfstedentocht. "Ik was al heel jong lid, dus ik had een heel mooi startnummer, maar vond het geweldig om verslag te doen. Ik reed met de tochtrijders mee naar de finish. Dat was geweldig, want die mensen zaten vol emoties. Als je ziet hoe dat publiek daar stond, het was zo'n mega-evenement. Het was echt zo bijzonder. Het overtrof alles."

Ter gelegenheid van de Dag van de Elfstedentocht pakt het Fries Scheepvaartmuseum uit. "We proberen altijd heel veel filmbeelden te laten zien met persoonlijke verhalen van mensen die de tocht verreden hebben", zegt Hester Postma, directeur van het museum.

Slag bij Arnhem

Een van de volgens haar meest intrigerende verhalen dateert uit september 1945. Die brief gaat over een deelnemer aan de Elfstedentocht van 1942, die bij de Slag om Arnhem om het leven kwam. "Hij stierf terwijl het Elfstedenkruisje op zijn borst gespeld zat."

"De Engelsen hebben hem begraven. Zijn nabestaanden vroegen in de brief of het stoffelijk overschot opgegraven kon worden in de hoop dat het kruisje bewaard was gebleven. Ze wilden het aan zijn pasgeboren zoontje geven," zegt Postma.

Het Elfstedenkruisje speelde in de oorlogsjaren een bijzondere rol. "Er zijn verhalen van mensen die opgepakt werden door de Duitsers en snel hun spullen moesten pakken, en daarbij ook het kruisje meenamen. Het had voor hen een soort heilige status," zegt Postma.

De Elfstedentocht roept ook meer recente herinneringen op, zoals die van Rein Jonker, die 'm drie keer reed en in 1986 zelfs tweede werd. "Het was een van de mooiste dagen van mijn leven", reageert hij. "Ik heb dat zo intens beleefd."

De drie Elfstedenkruisjes die hij verzamelde, gaf hij aan zijn kinderen. "Mijn kinderen zijn daar ontzettend blij mee en dat geeft aan hoe groot de Elfstedentocht is. Ik was door al het trainen vaak weg. Ik wou dat op deze manier compenseren. Het heeft bij hen een mooie plaats aan de wand en ze hebben het in hun hart verpakt."