Tien jaar na aanslag op Charlie Hebdo: 'Ik denk goed na over de manier waarop ik schrijf'

Het is vandaag tien jaar geleden dat twee jihadisten het vuur openden op de redactie van het Franse tijdschrift Charlie Hebdo en twaalf mensen doodschoten. "Charlie Hebdo was een kantelpunt", zegt rechtbankverslaggever van De Telegraaf Saskia Belleman. 

Het satirische weekblad heeft een speciale editie gemaakt ter herdenking van de aanslag. Het blad is maandag getoond aan de media, maar gaat pas dinsdag in de verkoop. Op de voorpagina staat een cartoon met de tekst 'Onverwoestbaar!' als eerbetoon aan het atheïstische karakter van de krant. Vier bladzijden zijn gewijd aan een karikatuurwedstrijd waarin God en religieuze leiders worden bespot.

De aanslag van 7 januari 2015 werd gepleegd door twee broers en was bedoeld als vergelding voor de publicatie van spotprenten over de profeet Mohammed. Er vielen twaalf doden, onder wie acht medewerkers van Charlie Hebdo. De redactie werkt nu op een geheime, streng beveiligde locatie.

De eerste editie van Charlie Hebdo na de aanslag, waarop de bekende uitspraak 'Je suis Charlie' staat, werd meer dan 8 miljoen keer verkocht en leverde een stroom aan donaties op. Het aantal abonnementen steeg toen naar 200.000, maar is nu teruggelopen tot 30.000, met 20.000 wekelijkse losse verkopen. Dat is meer dan op het moment van de aanslag.

'Charlie Hebdo was een kantelpunt'

Rechtbankverslaggever Saskia Belleman herinnert zich de aanslag nog goed. "Ik weet dat ik voor het eerst in mijn leven meeliep tijdens een demonstratie. Er was een mars in Amsterdam om steun uit te spreken en ik heb toen meegelopen. Dat had ik nog nooit eerder gedaan", vertelt ze in Goedemorgen Nederland op NPO 1. 

"Toen had ik nog geen idee wat ons hier in Nederland te wachten stond op het gebied van aanvallen op de pers", zegt Belleman. "Mijn eigen krant kreeg te maken met een aanval op het gebouw met een brandende bestelwagen die naar binnen werd gereden."

Dat gebeurde in 20218. Een jaar later werd het kantoor van weekblad Panorama, naast De Telegraaf, beschoten met een raketwerper. "Journalisten worden voortdurend bedreigd en mishandeld. Charlie Hebdo was een kantelpunt, dat idee heb ik."

Geweld tegen journalisten 

Hoewel geweld tegen journalisten inmiddels veel normaler lijkt, kan Belleman er niet aan wennen. "Ik vind het nog steeds onvoorstelbaar dat journalisten bedreigd worden, dat Peter R. de Vries is vermoord. Ik vind het zo schokkend dat je je peilen richt op mensen die hun best doen om mensen te informeren over wat er allemaal gaande is in de wereld." 

Vorig jaar deden 249 journalisten melding van een incident bij PersVeilig, tegenover 218 in 2023 en 198 in 2022. Denkt ze zelf meer na over wat ze schrijft?  "Het is niet zo dat ik er met de rem op schrijf, ik schrijf op wat ik vind dat ik moet opschrijven. Maar ik denk wel heel goed na over de manier waarop."

"Als ik bijvoorbeeld verslag doe van een proces tegen leden van de georganiseerde misdaad, probeer ik duidelijk aan te geven wie iets zegt, zodat ik niet alles voor eigen rekening neem. Ik weet dat daar op gelet wordt", zegt Belleman. 

Collega's zijn voorzichtiger geworden. "Ik merk dat sommige collega's verhalen over bijvoorbeeld de georganiseerde misdaad niet meer willen schrijven. Ik zie ook wel dat er collega's zijn die met zenuwen in hun buik naar demonstraties en acties gaan, omdat ze weten dat ze daar risico lopen."