Joint Expeditionary Force mogelijke vervanger van de NAVO? Dit is hoe het zit
Voor velen is de Joint Expeditionary Force, kortweg JEF, een geheimzinnige organisatie waar Nederland zich bij heeft aangesloten. De samenwerkingsalliantie bestaat inmiddels tien jaar met als doel de NAVO te ondersteunen, maar bestaat in de praktijk vooral op papier. "Het samenwerkingsverband tussen de JEF en de NAVO is niet zo zwaar", zegt Defensieminister Ruben Brekelmans in Goedemorgen Nederland op NPO 1.
Brekelmans was begin december in Estland aanwezig bij gesprekken met andere landen die zijn aangesloten bij de organisatie. Dat deed hij als vervanger van premier Dick Schoof, die andere verplichtingen had en niet kon opdraven. De minister sprak over de steun aan Oekraïne, Europese veiligheid "en hoe we ervoor kunnen zorgen dat we met één geluid Oekraïne aan de onderhandelingstafel krijgen".
Wat doet JEF precies?
De Joint Expeditionary Force is een militair samenwerkingsverband met als doel om onder meer de NAVO te ondersteunen. De organisatie kan zelfstandig optreden en tien Europese landen zijn hierbij betrokken, waaronder Nederland, Scandinavische landen en het Verenigd Koninkrijk, die de expeditiemacht leidt.
Deze landen ervaren grotendeels dezelfde dreigingen, waaronder sabotageacties vanuit Rusland op de Baltische Zee en de Noordzee. "Je coördineert met elkaar hoe je daarmee omgaat", legt Brekelmans uit. "Kunnen we samenwerken en bijvoorbeeld gezamenlijke patrouilles doen als we verdachte activiteit zien? Daar wordt in grote mate over gesproken."
Straaljagers onderschept
Woensdag onderschepten Nederlandse F35's Russische straaljagers, die supersonische raketten bij zich droegen. Het is voor het eerst dat een Nederlandse straaljager zo'n Russisch toestel met dat type raket onderschept. "Het is onderdeel van Russische intimidatie. Ze testen steeds hoe ver ze kunnen gaan en hoe Europa reageert."
Russische sabotageacties in westerse landen nemen al langere tijd toe, waaronder met cyberaanvallen en spionnen. "Ze proberen ons angst aan te jagen en te destabiliseren. Daarom is het belangrijk om in overleg te blijven met elkaar en onze standpunten landelijk af te stemmen."
Brekelmans benadrukt dat de Joint Expeditionary Force geen mogelijke vervanger van de NAVO is. "Het is ook niet zo dat vanuit JEF allerlei operaties in dat verband zullen plaatsvinden. We delen een heleboel veiligheidsdreigingen met elkaar, op zee en in de lucht. Omdat deze landen vaak hetzelfde denken, kun je dat coördineren en dat vervolgens in de EU of NAVO inbrengen. Maar het is geen alternatief, het samenwerkingsverband is niet zo zwaar."
'Europa moet aan tafel zitten'
In de studio reageert hij op de kritiek die hij over zich heen kreeg na een artikel in Trouw, waarin Brekelmans benadrukte dat Europa de vredesonderhandelingen niet alleen aan aanstaand Amerikaans president Donald Trump over moet laten, maar dat Europa ook zelf de vinger moet opsteken. "Trump wil snel onderhandelen en ze gaan daar al voortvarend mee aan de slag. Hij wil met Poetin in gesprek. Wij moeten ervoor zorgen dat Oekraïne en Europese landen aan tafel zitten."
"Het gaat namelijk om onze veiligheid", vervolgt hij. "We moeten voorkomen dat Poetin en Trump straks snel beslissen over het lot van Oekraïne en Europa." CDA-Tweede Kamerlid Derk Boswijk noemde in Sven op 1 de uitspraken van Brekelmans eerder 'amateuristisch', omdat deze fase van onderhandelingen nog totaal niet aan de orde zou zijn. De kritiek raakt hem niet. "Ik laat zo'n term aan Boswijk."
