Dit is de stem van de NS: 'Vertraging mag ik niet zeggen'

Je staat op het station te wachten, wanneer je via de omroepster hoort dat je trein vijf minuten vertraging heeft. Veel mensen zullen dit wel herkennen, maar wie is eigenlijk de vrouw achter die vertrouwde stem? Dat is stemactrice Karin van As. "Ik sta ook weleens te schelden."

Al jaren sprak Van As voice-overs in voor bijvoorbeeld commercials, toen ze werd benaderd om dé stem van de Nederlandse Spoorwegen te zijn. "Ik werd gevraagd door een studio. Zij hebben een aantal stemmen voorgesteld aan de NS, drie mannen en drie vrouwen, en ik ben gekozen."

Sinds 2021 is haar stem te horen op alle stations in Nederland. "Ik kom uit Zeeland. Sinds ik in Amsterdam woon, reis ik vaak op en neer naar Goes. De trein is onderdeel van mijn systeem. Ik weet nog dat mijn voorganger, Tuffie Vos, bijna dertig jaar geleden vertelde dat ze omroepster werd bij de NS. Toen dacht ik: wauw, als je dat toch wordt..."

De stem van Van As werd niet zomaar gekozen. Bureau Neurensics onderzocht in opdracht van de NS door middel van een MRI-scan hoe reizigers haar stem beoordelen en welke emoties geactiveerd worden. Dit werd vergeleken met de stem van een geliefde bekende en een onbekende stem. 

"Mijn stem bleek rustgevend", vertelt Van As. "Mijn kinderen hadden iets van 'Nou, dat is helemaal niet waar', maar het was echt zo. Ik kan blijkbaar een moeilijke boodschap brengen." En ook over die boodschap is goed nagedacht. "Vertraging mag ik niet zeggen. De trein komt in plaats daarvan over 'enkele ogenblikken', bijvoorbeeld."

Text-to-speech

Van As zit niet heel de dag in een hokje opgesloten om vertragingen en spoorwijzigingen met de reiziger te delen. De NS maakt gebruik van een zogenaamd text-to-speech-systeem. "Ik heb tachtig uur bij de studio gezeten met iemand van de NS. Die wist alles van bijvoorbeeld de juiste uitspraak van alle stations."

De techniek zet vervolgens getypte tekst om in gesproken berichten van Van As. "Ik heb 440 stations ingesproken, op verschillende manieren, in alle vormen en maten. Want de naam van een station in de zin, klikt anders dan de naam aan het eind van een zin. Daar begon het mee." 

"Vervolgens heb ik heel veel standaardzinnen ingesproken, maar ook random teksten, omdat het systeem heel veel voeding nodig heeft", vertelt ze. "Zo heb ik de voorkant van De Telegraaf voorgelezen. Bij elkaar was het dus tachtig uur audio en altijd in diezelfde toon als 'beste reizigers'. Daar kunnen ze alles mee maken."

Kroon op het werk

Tuffie Vos, de voorganger van Van As, was 25 jaar lang te horen op Nederlandse stations. Naar schatting klonk haar stem meer dan 2,5 miljoen keer. Dat Van As haar mocht opvolgen, is "de kroon op haar werk", zegt ze. "Het is echt heel leuk." Overigens vindt ze het niet altijd leuk om haar stem te horen op het station. "Ik sta ook weleens te schelden."