Panden bouwen met échte legostenen: 'We creëren nieuwe gebouwen met bestaande materialen'

Waarom zou je een gebouw met de grond gelijkmaken als je allerlei onderdelen opnieuw kunt gebruiken? Met deze gedachte bedacht het familiebedrijf Lagemaat de methode 'legoliseren'. Het laat zich raden: je haalt het ene pand uit elkaar en gebruikt (een deel van) de stukken om een nieuw gebouw in elkaar te zetten. 

''Het is een omgekeerd bouwproces'', vertelt directeur Gerd-Jan Jongerman in het WNL-programma Stand van Nederland: Koplopers. ''We bouwen nieuwe panden met gerecyclede materialen of beter gezegd: materialen die één op één zijn teruggebracht uit vrijgekomen projecten."

Scanner

Legoliseren kun je opdelen in vier stappen. Stap één is het in kaart brengen van het bruikbare materiaal in gebouwen die op de nominatie voor sloop staan. ''Daarvoor hebben we deze mooie 3D-scanner. Die scant de omgeving, maar ook alle losse elementen'', aldus projectmanager Nick van Bruggen. Hij laat zien hoe bepaalde elementen in het pand op zijn scherm lichtblauw kleuren. ''Als hier bijvoorbeeld een brandhaspel had gezeten, had de scanner 'm gescand.''

Na de inventarisatie volgt stap twee. Het pand uit elkaar halen. Een voorbeeld is de Prinsenhof in Arnhem. Dit enorme kantoor was onderdeel van het provinciehuis. In 2022 werd het ontmanteld. ''We hebben het gebouw digitaal geïnventariseerd, een 3D-model gemaakt en vervolgens uit elkaar gezaagd. Het is in ruim tweeduizend stukken afgevoerd naar Heerde'', vertelt manager circulariteit Arend van de Beek.

Andere kwaliteitseisen

Stap drie brengt ons terug naar Heerde. Daar zijn alle elementen van de Prinsenhof opgeslagen. Uiteindelijk wordt hiermee een 'nieuw' gebouw uit de grond gestampt. ''Het is een nieuwe manier van werken'', zegt Jongerman. ''Waar we tegenaan liepen? Met name garantie- en kwaliteitseisen. De juridische status van dit soort elementen is 'afval'. Daar moet je iets aan veranderen. Vervolgens moeten we aantonen dat het veilig is en voldoet aan nieuwe normen.''

Stap vier is uiteraard het in elkaar zetten van het uiteindelijke bouwsel. Zo wordt er druk gewerkt aan een kantoorpand in Wapenveld, bestaande uit 'legosteentjes' uit alle hoeken van het land. Projectleider Joost Puttenstein: ''Het is puzzelen geweest. De staalconstructie komt uit een voormalige steenfabriek in Oss, de vloerplaten uit Amsterdam en de dakplaten uit Ede. Zo brengen we alles bij elkaar. Ons doel was zeventig procent circulair, maar met onder andere een circulair afbouwpakket, gaan we voor negentig procent.''

Het legoliseren vraagt wel om creatief denken. ''Je kijkt naar wat je hebt aan voorraad, de zogenoemde blokjes. Wat is passend? Moet ik misschien de vloer op een andere hoogte maken, zodat de trap goed uitkomt?'', legt Puttenstein uit.