Het gerechtshof in Den Haag heeft de vorderingen van Milieudefensie tegen Shell afgewezen. Volgens het hof rust op het bedrijf weliswaar een "zorgvuldigheidsplicht" om gevaarlijke klimaatverandering tegen te gaan, maar Shell kan niet worden verplicht tot concrete percentages waarmee het de CO2-uitstoot moet verminderen. De uitspraak van de rechtbank in eerste aanleg is daarmee vernietigd.

''Het gerechtshof heeft besloten om niet op de stoel van de bestuursvoorzitter van Shell te gaan zitten. Dat was de kritiek'', stelt politiek verslaggever bij WNL Tessa van Viegen. ''Het is heel erg interessant om te volgen hoe dit verder gaat.''

'We gaan door'

Shell is verheugd met de uitspraak. Milieudefensie-directeur Donald Pols is teleurgesteld, maar stelt dat deze rechtszaak liet zien dat "grote vervuilers niet onschendbaar zijn". Hij vindt dat Milieudefensie op die manier het debat heeft aangezwengeld over de verantwoordelijkheid van bedrijven. "Daarom gaan we door met het aanpakken van grote vervuilers, zoals Shell."

Ontvang jij al onze gratis WNL-nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets!

De rechters leggen in hun uitspraak uit dat allerlei rapporten die tijdens de rechtszaak zijn behandeld "onvoldoende houvast" bieden om Shell een concreet percentage op te leggen. Ook staat voor het hof niet vast dat een reductieverplichting voor Shell wereldwijd een positief effect zou hebben op het tegengaan van klimaatverandering. Als Shell bijvoorbeeld minder olie en gas zou gaan doorverkopen wat door andere bedrijven uit de grond is gehaald, dan zouden andere bedrijven die doorverkoop kunnen overnemen.

Milieudefensie en andere organisaties hadden in hoger beroep opnieuw geëist dat Shell de CO2-uitstoot die het direct en indirect veroorzaakt in 2030 met zeker 45 procent zou moeten verminderen. Dat percentage hadden de eisers gebaseerd op wetenschappelijke rapportages over de wereldwijde uitstootvermindering die nodig is om nog een redelijke kans te maken op het beperken van de opwarming van de aarde tot 1,5 graad. Zo'n algemene norm is echter "niet fijnmazig genoeg om rechtstreeks op Shell te kunnen toepassen", oordeelt het gerechtshof. Per land en per sector kunnen volgens de raadsheren verschillende reductiepercentages nodig zijn.

'Toekomst mensheid op het spel'

''Dit is de belangrijkste klimaatzaak sinds de staat een aantal jaar geleden een reductieverplichting opgelegd heeft'', vertelt NRC-journalist Chris Hensen in Goedemorgen Nederland op NPO 1. ''Volgens Milieudefensie staat de toekomst van de mensheid op het spel, omdat Shell voor gevaarlijke klimaatverandering zou zorgen. Volgens Shell staat zijn eigen voortbestaan op het spel, de toekomst van de Nederlandse industrie en het vestigingsklimaat.''

De zaak wordt door de hele wereld gevolgd, weet Hensen. ''Door bedrijven, juristen en andere klimaatbewegingen. De zaak is een inspiratiebron geweest voor andere klimaatzaken wereldwijf. Daar zijn er nu tweeduizend van.''

Rechter kan niets afdingen

In de inleiding van de uitspraak wees het hof op de gevaren van klimaatverandering en de verantwoordelijkheid van landen om de uitstoot van broeikasgassen die de opwarming veroorzaakt te verminderen. Dat is een mensenrechtenkwestie waar bedrijven als Shell ook verantwoordelijkheid voor dragen, klonk het. "Op Shell rust een zorgvuldigheidsplicht om CO2-emissies te beperken en zodoende gevaarlijke klimaatverandering tegen te gaan" oordeelt het hof. Maar de manier waarop dat precies gebeurt, kan dus niet bij de rechter worden afgedwongen.

Goedemorgen Nederland gemist? Kijk deze en andere afleveringen hier terug op NPO Start.

Een ander punt van het olie- en gasbedrijf waar het gerechtshof in meegaat, is dat de koolstofintensiteit van verschillende fossiele brandstoffen varieert. Zo zijn steenkolen meer vervuilend dan aardgas. Als Shell gas zou gaan leveren aan een bedrijf dat voorheen kolen gebruikte, dan leidt dat volgens het hof dus tot een daling van de totale CO2-uitstoot, terwijl de uitstoot die indirect aan Shell toe te schrijven is dan stijgt.