Welke plichten heb je als getuige?

Stel, je fiets naar huis of je loopt naar je auto en voor je ogen wordt iemand beroofd. Je ziet hoe de dader toeslaat en wat zijn gelaatstrekken zijn. Plots ben je een belangrijke sleutel in een strafzaak, want je bent getuige. Wat zijn je plichten als getuige?

In het geval je kiest om te getuigen bij de politie, dan wordt de verklaring niet 'onder ede' afgenomen en kan de getuige vrijuit verklaren omdat getuigen bij de politie niet verplicht is. "Je wordt dan niet gestraft als je niet de waarheid spreekt", legt Sandra van den Heuvel uit, presentator van De Misdaadbureaurubriek De Misdaadlijn op NPO Radio 1. "Maar in het geval een getuige wordt opgeroepen door het Openbaar Ministerie of door de verdediging van de verdachte, dan is de getuige verplicht om te komen en moet hij of zij 'onder ede verklaren'. Als je dan niet de waarheid spreekt, dan kun je daarvoor straf krijgen", aldus Van den Heuvel.

Ontvang je al onze gratis nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets van WNL!

Strafrechtadvocaat Maartje Schaap heeft ooit meegemaakt in de rechtbank dat een getuige niet de waarheid sprak. "Er is dan sprake van 'meineed' en dat is strafbaar", aldus Schaap. De getuige werd vervolgens dan ook gegijzeld en voor dertig dagen vastgehouden. "Deze straf kan gezien worden als drukmiddel op de getuige om alsnog de waarheid te vertellen."

Weigeren

In sommige gevallen weigeren getuigen om te verklaren. "Daar zijn verschillende redenen voor. Het kan zijn dat de verdachte familie is van de getuige", legt Van den Heuvel uit. "Als er wordt geweigerd omdat het om familie gaat, dan praat je over verschoningsrecht en hoeft de getuige niet te verklaren."

Oud-hoofdinspecteur van de politie, Adri van Amelsvoort, zegt het maar één keer in zijn loopbaan te hebben meegemaakt dat hij ontdekte dat een getuige loog. "Deze persoon gaf een andere naam op. Hij wilde niet gelinkt worden aan het misdrijf en dacht op deze manier dat zijn naam niet in het dossier zou komen. Dat mislukte dus." Maar besluit Van Amelsvoort: "Dat een getuige liegt komt niet vaak voor. Vaker liegen de verdachten."