Is Mark Rutte een NAVO-baas zonder visie? ‘Als hij ergens voor gaat, krijg je hem niet zomaar weg’

Waar voormalig minister-president Mark Rutte (VVD) drie maanden geleden nog afscheid nam van het Torentje in Den Haag, mag hij zich nu secretaris-generaal van de NAVO noemen. Hoewel hij volgens oud-defensieminister Henk Kamp (VVD) voorheen weinig had met defensie, is Rutte “op dit moment echt klaar voor die functie”.

Rutte treedt aan in roerige tijden. Het wereldtoneel staat onder spanning door verschillende conflicten. EU-correspondent van De Telegraaf Alexander Bakker verwacht dat de oorlog in Oekraïne op dit moment de meeste aandacht zal vragen. “Maar ook de situatie in het Midden-Oosten, waar Iran bij betrokken is. Iran levert ook weer wapens aan Rusland die worden ingezet tegen Oekraïne. En we hebben straks in november de Amerikaanse presidentsverkiezingen.”

Rutte moet straks het standpunt van de NAVO uitdragen, zegt Bakker. Volgens Kamp zal Rutte moeten zorgen dat de NAVO een “geloofwaardige tegenmacht tegen Poetin” vormt. “Ik denk dat het heel erg belangrijk is dat de NAVO afschrikwekkend is voor Rusland. Dat er geen aanval komt vanuit Rusland op NAVO-lidstaten, omdat het bang is voor wat de NAVO gaat doen.”

Gebrek aan visie?

Critici benadrukken dat Rutte vooral een gebrek aan visie heeft. Kamp verwacht daarentegen geen problemen, omdat Rutte de NAVO-visie moet uitdragen. “Dat zijn 32 landen en je staat met z’n allen voor één. Dus als er een land wordt aangevallen, ga je met z’n allen verdedigen”, vertelt de oud-minister in drie kabinetten van Rutte.

Goedemorgen Nederland gemist? Kijk de aflevering hier terug op NPO Start.

“Het tweede onderdeel is dat er een band is tussen de VS en Europa. Dat is de kern van de veiligheid hier in Europa”, zegt Kamp. “De derde is dat je met z’n allen moet bijdragen aan een sterke militaire macht. Dat betekent dat je een behoorlijk percentage van de bruto nationaal product (2 procent, red.) in defensie moet steken. Dat zijn de belangrijke pijlers onder de NAVO. Dat is ook de visie van Rutte.”

Hoewel Rutte volgens Kamp in het begin weinig had met defensie, is dat in zijn veertien jaar als premier veranderd. Kamp noemt de MH17-ramp, de inval in Oekraïne en de onzekerheid in de Baltische staten vanwege Rusland als voorbeeld. “Inmiddels heeft hij heel veel gevoel voor defensie gekregen. Op dit moment is hij echt klaar voor die functie.”

Trump als president?

Met alle dreigingen op de voorgrond moet Rutte ook de 32 NAVO-landen binnenboord zien te houden. Met de kans dat oud-president Donald Trump opnieuw in het Witte Huis terechtkomt, laaien de spanningen binnen het bondgenootschap op. Trump is uitgesproken kritisch op de NAVO.

Volgens politiek verslaggever van WNL Tessa van Viegen kan Rutte zijn mannetje staan. “We hebben eerder tijdens een persconferentie met Trump gezien dat hij iets zei waar Rutte het niet mee eens was. Toen zei Rutte ook gewoon ‘nee’. Hij liet duidelijk blijken dat hij een vinger in de pap had en niet over zich heen liet lopen.”

Ontvang jij al onze gratis WNL-nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets!

Ook ChristenUnie-Kamerlid Pieter Grinwis denkt dat Rutte “de juiste man op de juiste plaats” is. “Met al die ervaring in de coalitiepolitiek met minderheden in Nederland, is hij de aangewezen persoon om dat in Brussel te regelen als het gaat om 32 bondgenoten. En als er mogelijk een Amerikaanse president wordt gekozen die heel veel ingewikkeldheid met zich meebrengt.”

Rutte wordt nu voor vier jaar benoemd als secretaris-generaal. “Maar Rutte kennende gaat dat langer worden”, zegt Kamp. “Stoltenberg zat er tien jaar. Als Rutte ergens voor gaat, dan heb je hem niet zomaar weg.”

Sobere plechtigheid

De benoeming van Rutte als opvolger van Jens Stoltenberg bij de NAVO is een sobere plechtigheid, vertelt Bakker. “Het begint met een kranslegging om de omgekomen militairen tijdens de NAVO-missies te herdenken. Dat gaat Rutte doen samen met de vertrekkend secretaris-generaal Jens Stoltenberg. Daarna zijn er veel toespraken.”

De officiële machtsoverdracht vindt plaats tijdens een vergadering van de Noord-Atlantische Raad, het politieke bestuursorgaan van de NAVO. “Daarna mag Rutte zich secretaris-generaal noemen en is zijn eerste persconferentie.”

‘Oekraïne moet snel lid worden’

Tijdens zijn eerste vergadering met de 32 NAVO-ambassadeurs heeft Rutte gezegd dat Oekraïne snel lid moet worden van de NAVO. “Oekraïne hoort thuis in de NAVO”, zei hij. In de vergadering kreeg Rutte officieel de voorzittershamer uit handen van zijn voorganger Stoltenberg.

“Er kan geen sprake zijn van blijvende veiligheid in Europa zonder een sterk, onafhankelijk Oekraïne”, benadrukte Rutte. “Ik weet uit persoonlijke ervaring met het neerhalen van vlucht MH17 in 2014 hoe het conflict in Oekraïne niet beperkt blijft tot de frontlinies. We moeten dus ons steentje bijdragen. We moeten het pakket waarmaken dat op de top in Washington is overeengekomen.”

Die top was in juli. Daar hebben de bondgenoten onder meer afgesproken dat er een onomkeerbare weg is ingeslagen naar het Oekraïens lidmaatschap van de NAVO.

Lees ook:

De valkuilen van kersvers NAVO-chef Mark Rutte: ‘Oppassen dat hij niet het schoothondje wordt van Harris of Trump’

Door: Matthijs Meulblok