Premier Dick Schoof komt niet uit koker Geert Wilders, maar is compromis: ‘Er is iets geks gebeurd’

Dick Schoof als premier is een compromis van de vier formerende partijen. Dat denkt politiek commentator van het AD Hans van Soest. PVV-voorman Geert Wilders mocht als leider van de grootste partij de premierskandidaat kiezen, maar Schoof zei gisteren nadrukkelijk dat hij niet de premier van Wilders wordt. “Mijn vermoeden is dat ze er niet uitkwamen”, zegt Van Soest in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

In een eerste toelichting gisteren zei Schoof “dat het regeerakkoord staat”. Hij zei ook dat hij niet de premier van de PVV wordt en ook niet aan een leiband van Wilders zal lopen, maar dat hij premier wordt namens de vier partijen die hem hebben gevraagd: PVV, VVD, NSC en BBB. Daarbij benadrukte hij dat hij “premier wil zijn voor alle Nederlanders”.

“Als je zo lang topambtenaar bent in Den Haag, dan kun je wel iets. Dan ben je geen koekenbakker”, zegt Van Soest over de kandidaat-premier, op dit moment de hoogste ambtenaar op het ministerie van Justitie en Veiligheid. “Hij weet hoe het proces in Den Haag werkt. In zoverre is hij een veilige keuze.”

Geen politieke ervaring ‘gevaar’

Eerder was de 67-jarige Schoof de topman van de inlichtingendienst AIVD, Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en directeur van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Hij was “ruim dertig jaar” lid van de PvdA, tot 2021. Inmiddels voelt hij zich “niet meer verbonden” met die partij, zei hij.

“Hij herhaalde gisteren op de persconferentie dat hij het hoofdlijnenakkoord goed wil uitvoeren”, zegt Van Soest, die denkt dat Schoof een achilleshiel heeft. “Hij heeft geen politieke ervaring en dat is een gevaar. Hij geeft straks leiding aan een kabinet wat voor de helft, althans, dat is de bedoeling, uit niet-politici bestaat.”

Ontvang je al onze gratis nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets van WNL!

Hij gaat verder: “Ze moeten een hoofdlijnenakkoord uitvoeren waar ze zelf niks over te zeggen hebben gehad. Ze krijgen het op een bordje en ga het maar doen. Dat moeten ze ook nog eens door een Eerste Kamer zien te loodsen waar ze geen meerderheid hebben. Daar moet je coalities gaan smeden met andere partijen. Dan helpt politieke ervaring wel.”

Geen PVV-premier

Niet Schoof maar Ronald Plasterk was de droomkandidaat voor het Torentje van Wilders, de grote winnaar van de Tweede Kamerverkiezingen. Maar Plasterk trok zich terug, vermoedelijk vanwege zijn moeizame relatie met NSC-leider Pieter Omtzigt. Van Soest vermoedt dat de naam van Schoof niet uit de koker van Wilders is gekomen.

“Er is iets geks gebeurd, nadat bekend werd dat Ronald Plasterk het niet werd”, vertelt de politiek commentator. “Voortdurend was het verhaal: Wilders mag de kandidaat leveren. Dat zou namens de PVV de nieuwe premier worden. Gisteren kwam er opeens een ander verhaal. ‘Dick Schoof wordt premier van alle vier de partijen’. Hij is partijloos, hij is uitdrukkelijk geen PVV-premier.”

Goedemorgen Nederland gemist? Kijk deze uitzending nu hier terug via NPO Start.

Dat betekent dat de post op het Ministerie van Algemene Zaken voor Schoof niet ten koste gaat van het aantal bewindspersonen dat de PVV levert aan andere ministeries, zei formateur Richard van Zwol. “Er is iets veranderd in de afspraken”, concludeert Van Soest. “Mijn vermoeden is dat ze er niet uitkwamen en dat Schoof een compromis is geweest.”

‘CDA wenst hem succes’

CDA-partijleider Henri Bontenbal, ook te gast in Goedemorgen Nederland, vindt dat Schoof “een eerlijke kans” verdient. “Ik denk dat hij een indrukwekkend cv heeft. Maar het klopt wat Hans zegt. Je hebt ook bepaalde vaardigheden nodig die hij de afgelopen jaren niet heeft hoeven in te zetten”, doelt de christendemocraat op het gebrek aan politieke ervaring van de topambtenaar.

“We gaan zien of Schoof die vaardigheden heeft en of hij alle kikkers in een kruiwagen kan houden”, zegt Bontenbal. “Het CDA wenst hem veel succes.”

Lees ook: 

Topambtenaar Dick Schoof voorgedragen als premier

Door: Peter Visser