Hoe PiS in Polen de media naar de hand zette: ‘Angst zaaien en framen’
Persvrijheid stond onder het bewind van de Poolse regeringspartij PiS afgelopen acht jaar flink onder druk. Er waait sinds kort een nieuwe wind. De nieuwe Poolse regering wil onpartijdigheid van publieke media terugbrengen, maar het heeft het land aardig wat pijn en moeite gekost.
Acht jaar lang regeerde de Poolse conservatieve PiS (Recht en Rechtvaardigheid) onder leiding van premier Mateusz Morawiecki en president Andrzej Duda. Onder PiS was er een anti-EU-koers. Zittende rechters maakten plaats voor partijloyalisten. Dat had invloed op de pers. Onafhankelijke of partij-kritische media werden het moeilijk gemaakt. Tot de verkiezingen van oktober vorig jaar. Donald Tusk (Burgerplatform) slaagde erin een coalitie te vormen. Sinds december is hij de nieuwe premier van Polen. Hij wil een pro-EU-koers varen om de pers onafhankelijk te maken.
TVP bezet
TVP (Televisie Polen) is in handen van de overheid. Over het algemeen delen zij de politieke standpunten. Alle andere zenders zijn commerciële stations. Bij TVP gebeurde er in december iets opmerkelijks. Politie moest in actie komen toen PiS-politici een sit-in organiseerden bij TVP na het ontslag van de leiding van TVP en de Poolse radio. “Voor de hoofdingang waren politici van PiS die het gebouw blokkeerden. Er waren veel agenten en beveiligers die de politici tegenhielden. Zij probeerden onze studio te bezetten. Dat was een lastige situatie”, zegt journalist bij TVP Witold Tabaka in Stand van Nederland: Generatie Europa op NPO 2.
Ontvang je al onze gratis nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets van WNL!
Tabaka vertrok bij TVP onder het PiS-bewind, maar is nu weer terug op zijn oude post. “Mijn nieuwe baas probeerde mij te dwingen niet met oppositieleden te praten. Dat was voor mij het signaal dat ik hier niet meer kon werken. Echte journalistiek was niet mogelijk. Het was pure propaganda. Het was geen echte journalistiek. Nu doen we weer echt journalistiek werk.”
‘Angst zaaien’
Mark Middel woont in Polen en is correspondent voor NRC. Hij maakte het ook van dichtbij mee hoe PiS de toon sloeg bij TVP. “Als ik nu zeg dat TVP een propagandakanaal was onder PiS, dekt het nooit de lading. Het was erger dan dat. Het is angst zaaien, framen met muziekjes en hele heftige beelden. Dat deed TVP afgelopen jaren.”
De TVP wordt betaald door de Poolse belastingbetaler en nu blijkt dat veel deskundigen en experts die iets vertelden, een pro-PiS-boodschap hadden. “Zij werden flink betaald door die zender, dus eigenlijk door belastinggeld van de Poolse belastingbetaler”, vertelt Middel.
Meer van Stand van Nederland: Generatie Europa zien? Dat kan op NPO Start.
Inmiddels is TVP helemaal veranderd nu Tusk de scepter zwaait in Polen. Middel: “Het is een informatief kanaal geworden. Er is wel kritiek dat zij iets meer het geluid van Tusk laten horen en iets minder van PiS. Het grote verschil is wel dat zowel politici van PiS als politici die onder Tusk vallen, allebei in het programma komen. Voorheen was dat onmogelijk.”
Vrees dat het terugkomt
Wat betreft media, is in Polen niks in wet verankerd. Over vier jaar zijn er weer verkiezingen en als PiS dan weer aan de macht komt, is “het gevaal dat het weer helemaal terugdraait”, vertelt Middel. “De samenleving is acht jaar onder PiS enorm gepolariseerd. Binnen families praten mensen niet meer met elkaar.”
Door: Vick ten Wolde
Maak nu het verschil. Het telt. Word lid van WNL. Klik hier
Kan het kabinet het beloofde asielbeleid waarmaken?
Kan het kabinet deze beloftes van het ‘strengste asielbeleid ooit’ waarmaken en wat voor impact heeft het op gemeentes met een azc, en in Ter Apel in het bijzonder?
Presentator Martijn de Greve bespreekt het met:
- Burgemeester Jaap Velema van Westerwolde (waar Ter Apel onder valt);
- Politiek journalist van het AD Hans van Soest.
Beluister hier de podcast!
Mart Smeets: Gesaboteerd treinverkeer in Frankrijk rond Olympische Spelen 'natuurlijk te verwachten'
Decennia lang was hij hét gezicht van NOS op de Olympische Spelen: Mart Smeets. De oud-verslaggever, schrijver en bovenal verhalenverteller neemt Thomas van Groningen mee in de wonderlijke wereld van de topsport die hij meer dan 40 jaar van dichtbij meemaakte.
Luister de podcast hier!
Waar in 2020 nog de helft van de Nederlandse burgemeesters aangaf te maken hebben gehad met agressie en geweld, was dit in 2022 toegenomen tot…
Lees meerZeven van de 27 lidstaten van de Europese Unie hebben een veel groter tekort op hun begroting dan volgens Europese regels is toegestaan. Italië spant…
Lees meerElf jaar de gevangenis in, dat is de straf die een 45-jarige man uit Utrecht krijgt voor het doodsteken van zijn partner. De man doodde de…
Lees meerDe Nederlandse tak van modeconcern Esprit is door de rechter in Amsterdam failliet verklaard. Daardoor verliezen ruim tweehonderd mensen hun baan. Volgens curator Erik Schuurs…
Lees meerDe laatste dagen van voorbereiding op de Olympische Spelen van Parijs verlopen voor de Nederlandse sporters bepaald niet vlekkeloos. Ze klagen over het transport en…
Lees meerEen vrouw van 47 uit Nederland is zwaargewond geraakt tijdens de beklimming van een berg in Oostenrijk. Vlak onder de top gleed ze weg, waarna…
Lees meerJustitie in Parijs is een onderzoek gestart naar de sabotage-actie die op de dag van de opening van de Olympische Spelen het netwerk van de…
Lees meerDe Europese Unie heeft de eerste 1,5 miljard euro van bevroren Russische rentes en dividenden beschikbaar gesteld voor hulp aan Oekraïne. Dat heeft de Europese…
Lees meerVolgens oud-sportverslaggever Mart Smeets was het “natuurlijk te verwachten” dat het treinverkeer in Frankrijk gesaboteerd zou worden rondom de Olympische Spelen, zegt hij in het…
Lees meerDe Amerikaanse oud-president Barack Obama en diens vrouw Michelle hebben hun steun uitgesproken aan Kamala Harris in de verkiezingsrace. Zij laten via X weten dat…
Lees meerOp Marktplaats is nog “een handjevol” servals te koop ondanks een verbod op handel in de dieren, laat de Dierenbescherming weten. De katachtige mag sinds…
Lees meerKinderopvang kost in veel gevallen meer dan de maximum-uurprijs die landelijk is vastgesteld. Driekwart van de ouders betaalde vorig jaar voor zeker één kind een…
Lees meerWolven vallen steeds vaker schapen en andere dieren aan. In de eerste drie maanden van dit jaar zijn 267 aanvallen op dieren vastgesteld, in dezelfde…
Lees meerDe Franse spoorwegen (SNCF) zijn naar eigen zeggen in de nacht van donderdag op vrijdag het doelwit geweest van opzettelijke brandstichtingen of andere sabotage. Hierdoor…
Lees meerBurgemeesters en hun gezinnen hebben vaker te maken met bedreigingen aan de voordeur van hun huis. Omdat de dreiging en intimidatie de afgelopen jaren fors…
Lees meer