Van hipsterterritorium tot radicaal-rechtse ‘DDR-wijken’: Berlijn ademt politieke verdeeldheid
De hoofdstad van Duitsland Berlijn is naast een walhalla voor progressief denkenden ook een stad met een andere kant. Waar de wijken rondom het centrum gelden als hipsterterritorium, zijn in Oost-Berlijn rechts-populistische wijken te vinden. Electoraal geograaf Josse de Voogd ziet de politieke verdeeldheid als een scheidslijn door Berlijn lopen. Hij wandelt in een nieuw seizoen van de WNL-serie Aangehaakt in aanloop naar de Europese verkiezingen door vier Europese steden.
“Je ziet dat twee politieke systemen hun blauwdruk op de stad leggen”, aldus De Voogd in Aangehaakt op NPO 2. Decennia na de val de Berlijnse muur, die tot 1989 families tussen Oost en West Berlijn uit elkaar scheurde, ademt de stad nog steeds politieke verdeeldheid.
Fietsen in Berlijn is ‘linkse hobby’
Vandaag de dag strijden de progressieven en conservatieven om de macht in de stad. Dat is ook te zien in het fietsbeleid. Waar in Amsterdam bijvoorbeeld steeds meer wordt gecreëerd voor de fiets, verliezen fietspaden in Berlijn juist steeds meer terrein. De auto krijgt door de conservatieve partijen steeds meer voorrang.
Floris Beemster werkt als adviseur duurzame mobiliteit in de Duitse metropool. Fietsend door het centrum benoemt hij de toenemende gevaren. “Een paar weken terug zijn hier nog twee doden gevallen, ze werden aangereden door een automobilist”, vertelt hij terwijl hij door een straat fietst die eerst volledig was afgesloten voor auto’s. “Er was veel leegstand in de straat en ze wilden de straat leefbaarder maken. Nu rijden overal weer auto’s en is voor fietsers niets geregeld.”
Ontvang je al onze gratis nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets van WNL!
Tijdens de verkiezingscampagne van twee jaar geleden werd de fiets tegenover de auto geplaatst. “De oude regering was voor leefbaarheid van de stad én vergroenen. De fiets moest meer een rol krijgen”, aldus Beemster. “Aan de conservatieve kant ontdekten ze dat er veel autobezitters zijn die daar niet blij mee zijn. Zij zien fietsen als een linkse hobby.” En zo werden na decennia de Conservatieven de grootste in de stad.
Kortom, Berlijn bleek conservatiever dan gedacht. “Het was een trendbreuk in Duitsland en Europa, omdat in veel steden groen terrein wint. Terwijl in Berlijn veel verzet tegen de groenen plaatsvindt.”
Berlijn is ‘hipsterterritorium’
Dat Berlijn een stad met veel politieke verschillen is, blijkt uit de wijken rondom het centrum, waar veel hipsters wonen. “Het is hipsterterritorium”, ziet de Voogd. Met hippe cafés en vegetarische restaurants is de progressieve wijk Prenzlauer Berg in Oost-Berlijn een bolwerk van de groene partij. De wijk telt 168.787 inwoners en is “hipster paradise”, observeert De Voogd al lopend door de straten.
Prenzlauer Berg lag lang in verval en is huis voor huis opgeknapt. “Dat begon met krakers en kunstenaars. Op gegeven wordt het een place to be. Dan komen er steeds meer groepen met een hoger inkomen, maar wel met een alternatieve touch.”
Er bestaat een direct verband tussen het bombardement op Berlijn en de wijken waar hipsters wonen, legt De Voogd uit. “Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog is een hele strook door de binnenstad platgegooid. Je ziet dat hipsters en het groene stemgedrag in een kring daaromheen zit.” Hij vergelijkt de stad met Rotterdam. Ook daar scoort GroenLinks-PvdA het beste in de wijken die niet gebombardeerd zijn, maar om het centrum heen liggen. Hipsters willen graag in oude panden wonen.
‘DDR-wijk’ laat andere kant van Berlijn zien
Oost-Berlijn heeft echter ook een hele andere kant, blijkt uit de radicaal-rechtse wijk Marzahn-Hellersdorf. De voormalige DDR-wijk ligt in het uiterste oosten van de stad, waar veelal op de rechts-populistische partij AFD wordt gestemd.
De wijk telt ruim 290.000 mensen, veelal wonend in grauwe flats, stammend uit de Sovjettijd. “Ze hebben het wel opgeleukt”, ziet De Voogd, terwijl hij naar de flats kijkt. “Het is mooi gepleisterd en met kleurtjes geschilderd.” De wijk bestaat uit Plattenbau. “Dat zijn series elementen die eerst zijn gefabriceerd in een fabriek, met de ramen er al in.”
De Voogd ziet dat de architectuurverschillen in Berlijn groot zijn. “Je hebt wijken die chic zijn en die je overal in Europa terugvindt, je hebt hipsterwijken, maar ook wijken die uniek zijn voor hier”, doelend op de architectuur stammend uit het Oostblok.
In Oost-Berlijn, het armere deel van de stad, scoren de flankpartijen zeer goed, aldus De Voogd. “Je ziet dat Die Linke, de meest linkse partij in Duitsland, en AFD goed scoren.”
Meer weten over Berlijn? Kijk vanavond om 21.09 uur naar de tweede aflevering van een nieuw seizoen Aangehaakt op NPO 2. Volgende week gaat Josse de Voogd verder Europa in. Dan is hij in Stockholm.
Lees ook:
Door: Rick Hartkamp
Maak nu het verschil. Het telt. Word lid van WNL. Klik hier
Terugkijken: heeft het wietexperiment van de overheid toekomst?
In tien gemeenten vindt er een wietexperiment plaats, waardoor de vraag rijst wat interessanter is voor de economie: gedogen of legaliseren? En hoe kijken coffeeshophouders eigenlijk naar het huidige wietbeleid van de overheid?
Menen Seijkens gaat op zoek naar het antwoord. Kijk deze uitzending nu terug op NPO Start.
Havenmedewerkers van de Rotterdamse haven zijn boos over de vastgelopen gesprekken over het vroegpensioen voor zware beroepen. “De minister heeft schijt aan ons”, vat FNV…
Lees meerPVV-leider Geert Wilders heeft een ontmoeting gehad met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky, meldt hij op X. De twee spraken over de oorlog in Oekraïne…
Lees meerVogels, bijen, vlinders, libellen, kikkers of mollen – natuurliefhebbers kunnen in menig weekend meedoen aan tellingen. Daar komt deze zaterdag de Nationale Walvistelling bij. Vrijwilligers…
Lees meerIn het zuidwesten van het land kunnen zaterdagavond onweersbuien voorkomen, waarbij in korte tijd veel neerslag valt, waarschuwt het KNMI. Ook kan het flink gaan…
Lees meerDe politie heeft vrijdag in een auto in Breda 32 blokken cocaïne gevonden en daarbij een 45-jarige man uit het Utrechtse Elst aangehouden. Dat gebeurde…
Lees meerDe politie heeft deze week een man uit Tilburg aangehouden voor het lastigvallen van meisjes en het opzettelijk aanrijden van een van hen. Het minderjarige…
Lees meerNSC-partijleider Pieter Omtzigt bevestigt dat hij tijdens de begrotingsnacht rake woorden heeft laten vallen. “Mensen moeten wennen aan het feit dat ik een stevig punt…
Lees meerVoorzitter van de Nederlandse Politiebond Nine Kooiman haalt in het WNL-programma Het Misdaadbureau uit naar minister-president Dick Schoof over de vroegpensioenregeling. “We hebben al een…
Lees meerStaatssecretaris Chris Jansen (Openbaar Vervoer en Milieu) probeert te voorkomen dat de treinkaartjes van de NS fors omhoog gaan. Hij hoopt op een “structurele oplossing”…
Lees meerHet kabinet heeft overeenstemming bereikt over een regeerprogramma, waarin het akkoord op hoofdlijnen tussen de vier coalitiepartijen nader is uitgewerkt. Het vergde wel lange en…
Lees meerEnkele gedetineerden in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught hebben door een fout circa twintig seconden contact met elkaar gehad, schrijft staatssecretaris Ingrid Coenradie…
Lees meerZaterdag komen wij met een speciale uitzending van WNL In de Kantine tijdens de Wereldhavendagen in Rotterdam. Live vanuit het World Port Center in Rotterdam,…
Lees meerNiet Frankrijk, maar Duitsland was in 2023 de meest populaire vakantiebestemming onder Nederlanders. Van de ongeveer 21 miljoen vakanties die Nederlanders vorig jaar naar het…
Lees meerNa een indrukwekkende carrière van bijna zestig jaar en meer dan 3.200 wedstrijden, hangt de 87-jarige scheidsrechter Joop Hartman zijn fluit definitief aan de wilgen….
Lees meerEen actiegroep op de Veluwe verzet zich tegen de komst van een springterrein. CDA-Tweede Kamerlid Derk Boswijk vindt dat mensen Defensie ruimte moeten bieden: “Dit…
Lees meer