Zonnebrillen zijn steeds meer een statussymbool en dat is niet zonder gevolgen: ‘In deze doos zitten brillen van 1000 tot 2000 euro per stuk’

Een zonnebril is al lang niet meer alleen praktisch op een zomerdag, maar wordt steeds meer een statussymbool. Brillist Bilal Akalay verzamelt vintage brillen, die hij tegen hoge bedragen verkoopt. “Je kunt het vergelijken met een horloge.” Maar er is ook een keerzijde. Voor criminelen zijn zonnebrillen het nieuwe goud.

Akalay tovert twee van de versleutelde koffertjes tevoorschijn waarin hij zijn brillencollectie bewaart. Sommige brillen zijn dertig tot veertig jaar oud. “Ze zijn vintage. Dat wil zeggen dat ze wat jaartjes op de teller hebben staan.” Voor hij één van de koffers opent, trekt hij handschoenen aan. “We willen niet dat er vieze vingers of krassen op de brillen komen.”

Wat voor Akalay begon als een hobby, is inmiddels uitgegroeid tot zijn eigen bedrijfje. “Hier hebben we een bril van twintig karaat goud uit de jaren 90”, zegt de brillist in Stand van Nederland: Generatie Next op NPO 2. De brillen zijn voor de verkoop. “In deze doos zitten brillen van tussen de 800 en 1200 euro per stuk. De duurste bril die ik aan een klant heb verkocht, was 2800 euro.”

Zijn klanten zijn voornamelijk mensen met ruimte in hun portemonnee. “Het gaat van artiesten tot voetballers en mensen uit het bedrijfsleven. Maar het zijn ook gewone mensen. Ik zeg altijd: zoals er voor iedereen een liedje is, is er voor iedereen een bril”, zegt Akalay. “Mensen dragen het als stijlitem, maar het is ook een statussymbool geworden.”

‘Ik draag altijd een zonnebril’

Akalay vergelijkt het met het dragen van een duur horloge. “Een dure bril, niet iedereen kan het betalen. Als je een dure bril hebt, laat dat zien: deze jongen zal wel geld hebben. Het ziet eruit als ‘geld’. Voor sommige mensen is dat belangrijk.”

Eén van zijn klanten is rapper King Kev. “Ik draag altijd een bril. Of de zon nou schijnt, er sneeuw ligt of het donker is”, vertelt hij, terwijl zijn ogen worden bedekt door een gouden zonnebril. “In de club, in de tram, overal. Niemand kan zien waar ik naar kijk, maar iedereen ziet de bril.”

King Kev speurt regelmatig door de collectie van Akalay. “Als ik een bril zie waarvan ik weet ‘daar heeft hij er maar één van’, dan probeer ik die altijd meteen te pakken. Ik houd er niet van als iemand dezelfde bril draagt als ik.” Met zijn vingers raakt hij voorzichtig de bril op zijn hoofd aan. “Deze heeft niemand, tenzij je hem hebt, snap je.”

Kuddedieren

Consumentenpsycholoog Patrick Wessels weet alles van de psychologie achter ons koopgedrag. Die wordt voor een belangrijk deel bepaald door de drang om erbij te willen horen. “We zijn kuddedieren. Uiteindelijk kopen we alleen iets als het meer oplevert dan dat het kost. Dat is simpel. Tegelijkertijd lopen we graag achter andere mensen aan. We willen net zijn als zij, want samen voelen we ons verbonden en voelen we ons veel sterker.”

Hoewel we toch echt zelf die ene broek uit het rek halen of in de paskamer een rode trui over ons hoofd trekken, laten we ons onbewust sterk beïnvloeden in de keuzes die we maken. “We hebben een brein dat op twee niveaus werkt: een bewust niveau en een onbewust niveau”, vertelt Wessels. “Op bewust niveau willen we heel graag uniek zijn. Jij hebt een bril gekozen waarvan jij denkt: dit is de mooiste bril die er is, die past bij mij en wil ik graag hebben.”

Maar er is ook het onderbewuste. Wessels: “Dat zegt: ik wil graag bij een bepaalde groep horen en ik wil graag op mensen lijken die er leuk uitzien.” Het bewuste en onderbewuste deel van ons brein bepalen uiteindelijk samen onze aankoop, bijvoorbeeld van een zonnebril. “Je bewustzijn zegt tegen je: ‘Nee hoor, dit heb je zelf gekozen. Dit is jouw bril, je bent door niemand beïnvloed’. Maar onbewust ben je meer beïnvloed dan je denkt.”

Waar komt die drang om erbij te willen horen vandaan? “Bij mannen gaat het vooral om status. Bij vrouwen is dat iets minder en gaat het meer om bij de groep willen horen”, zegt Wessels. “Het bepaalt wie wij zijn. Dat zit zo in onze kern, dat we daar heel veel geld voor willen betalen. Je brein zegt: als je dit product koopt, dan krijg je iets voor elkaar. Namelijk: je hoort erbij.”

Zonnebrillen ‘het nieuwe goud’

En dus trekken we ook onze portemonnee voor een mooie, dure zonnebril. Maar daar zit ook een keerzijde aan. Misdaadverslaggever Jesper Roele ziet de criminaliteit bij opticiens steeds gewelddadiger worden. Volgens hem zijn zonnebrillen zelfs het nieuwe goud. “Daar lijkt het wel een beetje op.”

“Waar we eerst altijd zagen dat het horloges waren die van mensen gestolen werden, zien we dat nu ook meer mensen beroofd worden van hun zonnebril en dan vooral van dure zonnebrillen. De prijzen lopen tegenwoordig op van 1000 tot 1200 euro. Het is een gewilde buit voor criminelen”, zegt Roele.

Overval met Uzi

In zijn stad, Amsterdam, valt het aantal overvallen op brillenzaken relatief mee. “Dat heeft ermee te maken dat de politie vaak sneller aanwezig is in een stad als Amsterdam. Daar zijn de hulpdiensten er al binnen gemiddeld twee minuten. Daarom kiezen criminelen vaker voor plekken rond onze hoofdstad. Daarbij wordt ook steeds meer geweld gebruikt.”

Zo werd vorig jaar in Arnhem een medewerker van een brillenwinkel neergestoken, vertelt Roele. “Twee weken geleden werd er bij een overval in Amstelveen een Uzi gebruikt, een Israëlische pistoolmitrailleur, bij een overval op een opticien. En bij een overval op een winkel in Landsmeer vorige week werd ook een wapen gebruikt.”

Vaak werken de overvallers in groepen, denkt de misdaadverslaggever, al kan hij dat niet helemaal met zekerheid zeggen. “Bij horloges zie je dat er vaak georganiseerde bendes achter zaten. Of dat hier ook zo is, kunnen we nu nog niet zeggen, want het is een vrij nieuw fenomeen.”

Opticiens worden steeds vaker en op een steeds gewelddadigere manier overvallen. Zien criminelen in dure zonnebrillen een nieuwe markt? Wat is hiertegen te doen en hoe ervaren opticiens deze toenemende dreiging?
Kijk deze aflevering van Stand van Nederland: Generatie Next nu hier terug via NPO Start.

Door: Peter Visser