Cybercriminelen hebben het gemunt op Nederlandse ondernemers, slachtoffers wanhopen: ‘Ik ben gestopt met tellen bij anderhalf miljoen euro’

Steeds meer Nederlandse zzp'ers en mkb'ers vallen ten prooi aan cybercriminelen. Stukadoor Dennis Moolenkamp kan erover meepraten. Hij verloor meer dan een ton. "De wereld zakt onder je voeten vandaan. Je weet niet wat je overkomt. Ik ben zelfs in een scheiding beland", vertelt hij in Stand van Nederland: Generatie Next op NPO 2.

Uit onderzoek van ABN AMRO Bank blijkt dat het aantal cyberaanvallen tussen 2021 en 2023 voor zzp'ers en mkb'ers meer dan verdubbeld is. Stukadoor Moolenkamp werd slachtoffer nadat hij op social media op een advertentie stuitte van een zogenaamde grote investeringsmaatschappij. Na de nodige research besloot hij met de partij in zee te gaan.

Moolenkamp: "Ik zocht op social media naar cryptovaluta. Er kwamen allerlei advertenties tevoorschijn. Ik heb op één gereageerd en ik heb mijn telefoonnummer achtergelaten. Anderhalf uur later werd ik gebeld met de vraag of ik geïnteresseerd was om in te stappen in een project. Daarvoor moest ik 10.000 euro overmaken."

Dat deed Moolenkamp, maar het bleef niet bij die ene investering. De op dat moment nietsvermoedende stukadoor ontvangt tal van documenten met daarin zogenaamde informatie over zijn rendement, die zijn vertrouwen wekken. Hij besluit om meer geld over te maken. "In totaal ben ik 150.000 euro kwijtgeraakt."

Nadat hij anderhalve ton heeft verloren, komt hij erachter dat hij is bedrogen. "Dan voel je je zwaar genaaid", verzucht Moolenkamp. "De wereld zakt onder je voeten vandaan. Je weet niet wat je overkomt. Ik ben zelfs in een scheiding beland. Het is echt heel, heel erg naar."

'Criminaliteit heeft zich verplaatst naar online wereld'

Van zijn geld heeft Dennis nooit een cent teruggezien. Over wie achter de oplichting zit, tast hij in het duister. En hij is niet de enige. Volgens het Openbaar Ministerie is er de afgelopen jaren een enorme stijging te zien in het aantal slachtoffers van cybercrime.

Dat beeld herkent Theo van der Plas, landelijk programmadirecteur Digitalisering & Cybercrime bij de Nationale Politie. " We zien dat het instapniveau steeds lager ligt. Je hebt weinig technische kennis nodig om internetcriminaliteit te bedrijven. Met name jongeren denken: ik kan geld verdienen door een inbraak te plegen, maar het is soms veel makkelijker om via internet geld te verdienen."

Ontvang jij al onze gratis WNL-nieuwsbrief? Meld je hier nu aan!

De daders opereren vaak in een groep, zegt Duin. Het is moeilijk om ze op te sporen, zegt Van der Plas. "In de fysieke wereld heb je een dader die zich vertoont. Je kunt naar ze op zoek, je kunt ze zien en met ze praten. Via het internet is het een stuk anoniemer. Bovendien is de criminaliteit vaak internationaal. Je moet over landsgrenzen heen om te kijken wie erachter zit. Dat vertraagt het onderzoeksproces."

'Iedereen moet het weten'

In een peiling van Stand van Nederland: Generatie Next zegt 24 procent van de respondenten één keer met cybercrime in aanraking te zijn geweest. Bijna 5 procent zegt meer dan drie keer slachtoffer te zijn geweest van een cybercrimineel.

Ondernemer Xander Koppelmans kan erover meepraten. Nadat hij werd bestolen door cybercriminelen en bijna alles verloor, is het zijn missie geworden om ondernemers te behoeden voor de gevaren die schuilen op het internet. In lezingen vertelt Koppelmans over zijn ervaringen. "Ik dacht: als het mij als Hollandse ondernemer kan gebeuren, dan kan het iedereen overkomen. Men moet dit weten."

Koppelmans, een ondernemer in de communicatiesector, werd slachtoffer van een zogenoemde brute force attack. Daarbij zetten hackers speciale software in om je wachtwoorden te achterhalen. Koppelmans waarschuwt dat niet alleen grote bedrijven, maar ook kleine ondernemers daaraan ten prooi kunnen vallen. "Rekken met computers struinen het internet af, op zoek naar computers met kwetsbaarheden."

"Dat zijn computers met makkelijke wachtwoorden, computers die hun updates niet hebben gedaan en computers die tweefactorauthenticatie niet aan hebben staan. Oftewel: mijn computer." Op het moment dat Koppelmans erachter kwam wat er gebeurde, was het al te laat. "Wij zagen onze servers leeglopen. "We dachten: dat is gek, dat gebeurt anders nooit."

Toen zijn systeembeheerder een blik wierp op de zaak, werd duidelijk wat er aan de hand was. De hackers hadden eerst de back-up servers aangevallen en vervolgens de hoofdservers leeggetrokken. Koppelmans: "Waar ik dacht dat ik nog back-ups had, bleken die als eerste verwijderd te zijn." Zijn beeld van cybercrime is voorgoed veranderd. "Bij een hacker dacht ik aan een rood computerscherm, waarna je losgeld moet betalen. Dat bleek helemaal niet zo te zijn."

'Bestaansrecht als mens en ondernemer afgenomen'

Voordat Koppelmans slachtoffer werd, leefde hij in de veronderstelling dat hij zijn zaakjes goed voor elkaar had. "Ik had geïnvesteerd en bovendien dacht ik dat ik geen doelwit was. Die onwetendheid is dodelijk gebleken", zegt hij. "Toen het gebeurde, dacht ik: dit kost mij zo'n 60.000 euro. Maar anderhalf jaar later was de schade al meer dan anderhalf miljoen euro. Tot op de dag van vandaag loopt het bedrag op, maar ik ben gestopt met tellen."

Hij raakte bijna alles kwijt. "Wat het doet met je als mens, met je omgeving en relaties, dat ontwrichtende karakter van een cyberaanval, daar had ik geen weet van. Het bedrijf is failliet, het bedrijfspand is verkocht, mijn woning is verkocht, mijn relatie is stukgegaan. Mijn bestaansrecht als mens en ondernemer is afgenomen. Allemaal door één incident op donderdagochtend half elf. Allemaal door één cyberaanval."

In de cybercriminaliteit wordt meer geld verdiend dan in de drugscriminaliteit. Menen Seijkens onderzoekt hoe dat kan plus wat consumenten en bedrijven kunnen doen om zichzelf te beschermen. Kijk Stand van Nederland: Generatie Next nu hier terug via NPO Start.