Utrecht herdenkt tramaanslag: ‘Deze deuk gaat nooit meer weg’

"Vijf jaar geleden gebeurde op deze plek het onvoorstelbare. In sneltram 61 begon een man om zich heen te schieten." Zo begon burgemeester Sharon Dijksma van Utrecht maandagochtend haar toespraak tijdens de vijfde herdenking van de tramaanslag. Honderden mensen - nabestaanden, hulpverleners, getuigen - kwamen samen op het 24 Oktoberplein.

Daar schoot een schutter precies vijf jaar geleden wild om zich heen in en om een tram op weg naar station Utrecht Centraal. Hij vermoordde vier mensen: Roos, Daniël, Rinke en Willem. Velen raakten gewond en getraumatiseerd. "Voor veel van de betrokkenen is het nog iedere dag 18 maart 2019", verwoordt Dijksma het onbeschrijflijke leed dat Gökmen T. die dag heeft veroorzaakt.

"Ik ben weer opgekrabbeld, maar de deuk die ik door de tramaanslag heb opgelopen, gaat niet meer weg", vertelde een getuige. De tramaanslag is volgens de burgemeester een open zenuw voor de stad. "Utrecht is op die dag haar onschuld kwijtgeraakt. Opeens was daar het besef dat een terroristische aanslag niet alleen iets van ver weg is. Op een plek waar je jezelf veilig zou moeten voelen, gebeurde het ondenkbare."

'Direct op de fiets gesprongen'

AD-journalist Yelle Tieleman was vijf jaar snel aanwezig op de plek van de aanslag. Voor zijn verslag won hij een Tegel. Hij vertelt in Goedemorgen Nederland op NPO 1: ''Op de redactie kwam binnen dat er een traumahelikopter was opgeroepen en niet veel later nog één. Mijn chef zei: ga daar naartoe. Ik ben direct op mijn fiets gesprongen, door rood gereden. Eerst dacht ik dat het om georganiseerde misdaad ging, maar onderweg hoorde ik al dat er meer aan de hand was. Ter plaatse zag ik de tram in de bocht stilstaan. Mensen vertelden dat er iemand had geschoten en daarbij 'Allahu akbar' riep''.

Ontvang jij al onze gratis WNL-nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets!

Het was complete chaos op het 24 Oktoberplein, herinnert Tieleman zich als de dag van gisteren. Maar ook in de rest van de stad heerste angst. De toenmalige burgemeester Jan van Zanen riep Utrechters op om binnen te blijven. De dader was nog niet gepakt. ''Er gingen allerlei verhalen. Hij zou onderweg zijn naar het universiteitsterrein om daar een aanslag te plegen. Er waren meldingen dat hij daar was gezien. Ook op andere plekken in de stad zouden schietpartijen zijn. Er was een hoop onrust. Nu weten we dat hij zich al snel in een woning heeft verschanst'', aldus Tieleman.

Gökmen T. had een lang strafblad. ''Mensen noemden hem een gestoorde gek. Iemand die grote mentale problemen heeft'', zegt de journalist. Heeft Gökmen T. gehandeld uit een ideologie of uit complete waanzin? ''Een combinatie van dat alles'', denkt Tieleman. ''Vanuit zijn ziektebeeld heeft hij allerlei ideologie erbij gezocht om te verantwoorden wat hij heeft gedaan. Het is de vraag of hij echt een radicale terrorist is die het land in angst wilde brengen of dat dit het resultaat is van de ziekte die hij heeft.''

Voetbalsupporters

Tijdens de herdenking werd een minuut stilte gehouden en erna werden bloemen gelegd. Ook Van Zanen, inmiddels burgemeester van Den Haag, was aanwezig. Demissionair justitieminister Dilan Yeşilgöz en oud-minister Ferd Grapperhaus van Justitie, lokale en provinciale politici woonden de plechtigheid eveneens bij. Net als mensen van het Openbaar Ministerie, moskeebesturen en voetbalsupporters.

Over vijf jaar wordt de tramaanslag opnieuw herdacht.