Tientallen miljoenen euro’s schade door cyberfraude, zorgen over AI: ‘Criminelen klonen bekende stemmen’

Nederlandse banken hebben vorig jaar bijna 36 miljoen euro schade geleden door cyberfraude, meldt De Telegraaf. Bankhelpdeskfraude kostten de banken ruim 28 miljoen euro, blijkt uit cijfers van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), die in handen zijn van de krant. Demissionair minister voor Financiën Steven van Weyenberg: “Geef nooit je pincode.”

Bij bankhelpdeskfraude doen criminelen zich voor als bankmedewerker. Het aantal gevallen van oplichting door bankhelpdeskfraude steeg sinds 2020 explosief, met 2022 als piekjaar. Toen maakten cybercriminelen 51 miljoen euro afhandig.

Door inzet van banken en politie daalde het aantal gevallen van cyberoplichting met 45 procent. Verschillende bendes werden opgerold en er werden gevangenisstraffen tot vijf jaar uitgedeeld. Ook verlaagde daglimieten bij banken biedt soelaas. “Maar 36 miljoen is nog steeds een enorm bedrag”, verzucht Marco Doeland, hoofd Veiligheidszaken van de NVB.

“Een zwaluw maakt nog geen zomer”, waarschuwt ook Theo van der Plas, landelijk programmadirecteur Digitalisering & Cybercrime bij de Nationale Politie. Banken en de cyberpolitie waarschuwen voor nieuwe vormen van cyberfraude. Steeds vaker zetten criminelen kunstmatige intelligentie in om mensen op het verkeerde been te zetten.

Volgens Van der Plas is de tijd van vreemde mailtjes vol spelfouten verleden tijd. Cybercriminelen gaan professioneel te werk. “Wat we zien is dat oplichters bijvoorbeeld mensen met ruime callcenter-ervaring ronselen en inzetten om overtuigend over te komen”, zegt hij tegen de krant.

Kunstmatige intelligentie

Ook met de inzet van kunstmatige intelligentie (AI) worden mensen misleid. Van der Plas: “Criminelen klonen bijvoorbeeld stemmen, waardoor het lijkt dat een bekende belt. Er zijn zelfs voorbeelden van deep fake videoconferenties, waarvan bijvoorbeeld een financiële instelling in Hong Kong de dupe werd.”

Ontvang jij al onze gratis WNL-nieuwsbrief? Meld je hier aan en blijf op de hoogte!

“In die nep-vergadering verzocht de CEO, omringd door kunstmatig gecreëerde mensen die ook allemaal daadwerkelijk in dat bedrijf werkten, om een enorm bedrag over te maken. Het leek allemaal heel betrouwbaar, maar het was dus nep”, vertelt Van der Plas. “Je hoeft in 2024 echt geen sukkel te zijn om slachtoffer te worden van cyberoplichting.”

‘Uiteindelijk klik je er zelf op’

Demissionair minister voor Financiën Steven van Weyenberg maakt zich zorgen, erkent hij in Goedemorgen Nederland op NPO 1. “De tijd van een slecht geschreven mailtje waar je snel op klikt of een zogenaamd appje van je dochter, is echt voorbij”, weet hij. “Het schadebedrag door cyberfraude daalt, maar criminelen worden steeds geraffineerder.”

De bewindsman spreekt van “keiharde fraude” en waarschuwt mensen om “echt op te letten. Geef nooit de code van je pinpas. Voor je het weet kun je de Sjaak zijn, zelfs als je dacht dat je alert was”. De overheid probeert mensen met voorlichtingscampagnes weerbaar te maken, maar “uiteindelijk klik je er zelf op”.

Goedemorgen Nederland terugkijken? Dat kan hier via NPO Start.

De minister beklemtoont: “Kunstmatige intelligentie is hier om te blijven. Je moet heel, heel goed opletten.” Van Weyenberg roept mensen die slachtoffer zijn geworden van cybercriminelen op over de schaamte heen te stappen en aangifte te doen bij de politie.

Lees ook: 

ChatGPT walhalla voor cybercriminelen: deskundigen waarschuwen voor vloedgolf aan phisingmails

Door: Peter Visser