‘Totale shock’ in ministerraad na overlijden Aleksej Navalny. Poetin is verantwoordelijk, zegt minister

Er was vanmiddag "een totale shock" in de ministerraad nadat bekend werd dat de Russische oppositieleider Aleksej Navalny (47) is overleden. Dat zegt demissionair minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Geoffrey van Leeuwen vrijdagavond in Op1.

"We hadden ministerraad toen dit bericht binnenkwam. Er was een totale shock. Niet dat je verbaasd bent, want dit kan je verwachten van het regime van Poetin", vertelt de bewindsman. Hij noemt de dood van Navalny "in eerste instantie in en in triest voor zijn vrouw en zijn twee dochters".

Zijn overlijden "onderstreept met wat voor regime we te maken hebben en hoe belangrijk het is wat we in Oekraïne doen met het stoppen van de Russen", zegt Van Leeuwen. Navalny, één van de meest vooraanstaande Russische oppositieleden, is in gevangenschap overleden.

Tekst gaat verder onder X.

Poetin schuldig

De minister houdt de Russische president Vladimir Poetin verantwoordelijk voor de dood van de oppositieleider. "Hij is naar een ouderwetse goelag gestuurd en daar sterven mensen. Wat het laatste zetje was, dat weten we niet. Maar duidelijk is dat alles was gericht op het kapotmaken van die man. Dat is nu gelukt."

Tekst gaat verder onder X.

Volgens Van Leeuwen is Navalny de zoveelste "op een lange lijst van mensen die zijn vermoord" door toedoen van Poetin. "We moeten niet vergeten dat naast de honderdduizenden slachtoffers in Oekraïne, Poetin ook honderdduizenden van zijn eigen jonge jongens aan het front heeft laten afslachten. Het is heel belangrijk dat we Poetin verantwoordelijk houden voor de lange lijst aan misdaden."

Volgens Van Leeuwen steunt zijn partij, de VVD, geen kabinet waarin de steun aan Oekraïne niet gegarandeerd is. "Mijn partij zou denk ik geen regering steunen waarin de hulp aan Oekraïne, militair en anderszins, niet voorop staat." Hij beklemtoont: "Dat is uitgesloten".

'Poetin heeft Navalny de dood ingedreven'

Het is nog onduidelijk wat de precieze doodsoorzaak van Navalny is. Volgens Ruslanddeskundige van denktank HCSS Helga Salemon staat één ding vast: Het Kremlin moet als schuldige worden aangewezen. "We weten niet precies hoe het zit. We weten ook niet of we het komen te weten", zegt ze over de dood van Navalny. "Maar duidelijk is dat Poetin hem de dood heeft ingedreven."

Tekst gaat verder onder X.

In 2020 werd Navalny in Rusland al vergiftigd met het zenuwgas novitsjok, waarna hij werd behandeld in Duitsland en aan de dood ontsnapte. Eenmaal terug in Rusland werd Navalny meteen gearresteerd. "Waarom hij naar Rusland is teruggekeerd, is de vraag. In ieder geval omdat hij dacht: ik wil leider worden van Rusland, ik moet bij mijn volk zijn. Maar wellicht heeft hij een misrekening gemaakt."

Ontvang jij onze nieuwsbrief al? Meld je hier nu gratis aan!

Navalny werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van dertig jaar. Recent werd hij verplaatst naar een gevangenis nabij de poolcirkel. Salemon is niet verrast door zijn dood. "Als je eerlijk bent: hoe reëel was de kans dat hij levend uit de gevangenis was gekomen?"

'Operatie doofpot'

Het Kremlin is inmiddels begonnen met het misleiden van de Russische bevolking, vertelt Salemon. "De hele wereld is in rep en roer, maar in Rusland is meteen 'operatie doofpot' begonnen. Even werd vanmiddag het journaal onderbroken om te zeggen dat Navalny overleden is. Sindsdien is het stil. De spindoctors in het Kremlin zijn een strategie aan het uitstippelen."

Salemon denkt te weten wat het Kremlin van plan is. "Ze zullen hem demoniseren als een extremist, een crimineel en een agent van het Westen. Zo proberen ze hem te diskwalificeren."

Ze denkt dat Navalny de geschiedenisboeken ingaat als een boegbeeld van het verzet tegen het regime van Poetin. "Je kunt wel zeggen dat hij de meest markante oppositieleider was. Hij maakte er geen geheim van: ik wil president worden, desnoods ten koste van mijn eigen leven."

Heeft het zin gehad?

Op korte termijn zullen de acties en de dood van Navalny weinig grootschalige verandering brengen, vreest de Ruslandkenner. "Mensen die bloemen legden, werden meteen opgepakt. De repressie is zo groot, niemand durft de straat op te gaan." Er lijkt dan ook geen ruimte voor een nieuwe oppositieleider om op te staan. Ook zullen er geen massale protesten uitbreken. "In Rusland weet je het nooit, maar het ligt niet in de lijn der verwachting."

Op1 gemist? Kijk deze uitzending nu hier terug.

Maar, benadrukt Salemon: "Navalny heeft veel wakker gemaakt. De meeste mensen in Rusland zijn ontevreden over de oorlog. De meeste mensen weten dankzij Navalny hoe groot de corruptie is. Natuurlijk heeft het zin gehad om te vechten voor democratie, natuurlijk blijft dat hangen."