VVD-leider Yeşilgöz doet ‘stap naar voren’ en wil echt meedoen

VVD-leider Dilan Yeşilgöz doet een "stap naar voren" en houdt niet meer vast aan haar standpunt alleen maar te gedogen. Ze staat ervoor open om mee te doen, bij voorkeur met een extraparlementair kabinet. De opmerking van informateur Ronald Plasterk dat niet elke partij alleen maar kan gedogen "verandert de zaak", stelt ze in het debat over zijn verslag.

Vlak na de verkiezingen kondigde Yeşilgöz aan dat ze gezien het verlies van haar partij niet volwaardig wil meeregeren. Ze zag wel gedoogsteun voor zich. De afgelopen tijd was ze daar al mondjesmaat minder stellig in, maar nu laat Yeşilgöz expliciet haar gedoogeis los. Probleem was namelijk dat ook NSC-leider Pieter Omtzigt alleen wilde gedogen. De VVD-voorvrouw vraagt ook aan Omtzigt om volwaardig mee te doen.

Extraparlementair kabinet bespreekbaar

De nieuwe informateur moet kijken naar de "samenwerkingsvormen die overblijven", vindt Yeşilgöz. Wat haar betreft is een extraparlementair kabinet "de meest realistische van de overgebleven opties", en die is voor haar bespreekbaar. De leider van de liberalen erkent dat bijna iedereen een eigen definitie heeft van een extraparlementair kabinet. Maar daar moeten de partijen het dan over eens worden. Ze vindt dat er dan een programma-akkoord moet komen met "hele duidelijke financiële kaders".

Wat haar betreft gaan de vier partijen die in de eerdere formatieronde met elkaar om tafel zaten verder praten: PVV, VVD, NSC en BBB. Ze hoopt met haar stap NSC-leider Omtzigt over te halen ook mee te doen. Ze wil wel een "gelijke mate van commitment" van alle vier de partijen. Een minderheidskabinet van PVV, VVD en BBB met louter gedoogsteun van NSC ziet ze dus niet zitten.

Tegelijkertijd is het duidelijk dat Omtzigt vasthoudt aan de gedoogrol die hij voor zijn eigen partij ziet. Maar op welke manier hij precies gedoogsteun aan een minderheidskabinet wil verlenen, weet hij nog niet.

Kritiek

Dat Yeşilgöz oppert om voor een extraparlementair kabinet te gaan, leidt bij andere partijen tot onbegrip. Zo'n kabinet, dat meer afstand heeft tot de Tweede Kamer en niet alleen maar aan specifieke partijen is verbonden, is volgens Yeşilgöz de meest logische stap, maar veel Kamerfracties zien er juist weinig in.

Volgens GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans leidt zo'n "experiment" alleen maar tot tijdverspilling. Ook CDA-leider Henri Bontenbal ziet in de plannen van Yeşilgöz een experiment. "Je slaat een stap over", houdt hij de VVD-leider voor. "Om gelijk naar het experiment toe te gaan, vind ik een rare beweging." Een extraparlementaire vorm biedt volgens de christendemocraat een "hele wankele basis voor het kabinet". Dat laatste vindt ook JA21-voorman Joost Eerdmans. Een extraparlementair kabinet kan maar weinig gedaan krijgen, vreest hij.

Onduidelijkheid

Voor meerdere Kamerleden is het ook onduidelijk hoe zo'n extraparlementair kabinet er precies uit moet zien. "Het is voor iedereen volstrekt onduidelijk wat zo'n extraparlementair kabinet betekent", zegt Laurens Dassen van Volt. Hij zegt bovendien dat ook voor een dergelijk kabinet steun nodig is van een meerderheid van de Tweede Kamer.

SP-leider Jimmy Dijk ziet niet in wat precies de stap naar voren is als de VVD niet volwaardig mee wil doen aan een meerderheidskabinet. Daarop zei Yeşilgöz dat het "een optie is dat we dan wel ministers leveren". Maar ook Rob Jetten vindt het "nog steeds mistig". Als de VVD ministers wil leveren, dan kunnen de vier partijen toch beter afkoersen op een meerderheidscoalitie, denkt hij. Maar met het oog op de verkiezingsuitslag en de wens om de politieke cultuur te vernieuwen is dit volgens Yeşilgöz een "realistische optie".