Facebook bestaat 20 jaar, maar filterbubbels en algoritmes verpesten feestje

Facebook bestaat dit weekend precies 20 jaar, maar volgens techexpert Ben van der Burg is dat niet direct reden voor een feestje. Hij ziet dat Facebook een brandhaard is van desinformatie, algoritmes en filterbubbels. "Je kan mensen anders laten denken."

Aan de andere kant onderstreept Van der Burg wat Facebook de mensheid heeft gebracht. "Stel je voor dat Facebook nooit had bestaan, dan hadden mensen het ook prima gevonden. Ik denk dat het exact in balans is", zegt hij in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

"Veel mensen zijn echt blij: je hebt meerdere community 's en Facebook heeft nog steeds een kleine zeven miljoen gebruikers in Nederland", onderstreept de techexpert. "In Nederland is het laatste jaar zelfs drie procent groei geweest van het aantal Facebookgebruikers."

Hoe begon het?

Facebook begon ooit als een onschuldig sociaal netwerk. Mensen konden eenvoudig wereldwijd contact houden met vrienden en familie. Binnen de kortste keren was Facebook onderdeel van de 'Big Five' in de Amerikaanse techwereld. Maar het platform is al jarenlang niet onomstreden: negatieve beïnvloedingen bij verkiezingen en zelfs faciliteren van genocide kwamen aan het licht.

Mark Zuckerberg heeft het bedrijf Meta (voorheen Facebook), waar onder meer Facebook, Instagram, WhatsApp en nieuwkomer Threads onder vallen, op 4 februari 2004 opgericht. "Hij heeft gigantisch veel macht", zegt Van der Burg.

Heb je Goedemorgen Nederland gemist? Kijk de aflevering nu terug op NPO Start.

Verdienmodel

Waar het volgens Van der Burg gevaarlijk is geworden, is het verdienmodel van oprichter Mark Zuckerberg. "Hij kreeg door dat je langer keek naar een bepaald onderwerp dan naar iets anders." Zuckerberg besefte toen dat hij moest meten hoe lang iemand ergens op zit. "Hij heeft alles in kaart gebracht. Toen dacht hij: mensen blijven langer op Facebook als ik de post in de tijdlijn die gebruikers fijn vinden bovenaan zet. Dan blijf je langer hangen, dat is het algoritme."

"Hij maakte het zo dat je deze verslavende elementen krijgt. Daardoor gingen mensen doorscrollen", vervolgt de techexpert. "Mensen vinden negativiteit bijvoorbeeld leuker, dan blijven ze langer plakken."

Nieuwe afvalbak

Van der Burg benadrukt dat deze technologische ontwikkelingen ervoor hebben gezorgd dat Facebook commercieel en financieel steeds aantrekkelijker werd. "Als jij bijvoorbeeld zoekt op de buren die afval wegwerpen, dan krijg je door adverteerders een nieuwe afvalbak te zien."

Hij ziet dat er wordt geprobeerd om wetten te maken waardoor de verslavende tijdlijn verleden tijd is, maar dat stuit op veel frictie van de techgiganten. "Je moet een chronologische tijdlijn hanteren, maar dan wordt het commercieel minder interessant. Er zijn daarover veel discussies gaande."

Ontvang jij al onze gratis WNL-nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets!

Als Facebook niet meer verslavend is, maar chronologisch, dan scheelt dat één tiende van de prijs die Facebook nu al vraagt voor een advertentie, stelt Van der Burg. Hij legt uit: "Stel dat jij in Europa vijf euro waard bent voor adverteerders. Als jij niet meer precies getarget wordt, dan ben je nog maar vijftig cent waard. De Europese lobby om dat soort wetten teniet te doen en uit te stellen is dus gigantisch."

De techexpert waarschuwt de huidige jeugd over de verslavingsgevoelige aspecten. "Ga ernaast zitten en zeg: waarom doe je dit en klopt het wel wat je ziet? Je kind moet een geheim leven hebben, maar je moet aanvoelen wanneer je kind in een negatieve bubbel zit."

Businessmodel gaat verdwijnen

Van der Burg denkt dat het uitbuiten van mensen met data niet vol te houden is. "Dat houdt hij niet de komende twintig jaar vol. Er komt zoveel weerstand uit de maatschappij. Het businessmodel dat hij nu heeft gaat weg."

De techexpert ziet dat Zuckerberg zich volledig op kunstmatige intelligentie aan het storten is. "Hij hoopt met dat soort ontwikkelingen één van de invloedrijkste personen van de wereld te blijven."