Formerende partijen hebben ‘een probleem’, zegt Wilders na beslissing VVD-senatoren. Gevolgen voor formatie onduidelijk

Het chagrijn is groot bij de formerende partijen nadat de VVD-fractie in de Eerste Kamer heeft besloten voor de omstreden spreidingswet te stemmen. Dat zegt parlementair verslaggever van WNL Marieke Smits in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Toch denkt ze niet dat de formatie ten dode is opgeschreven.

Dinsdag werd duidelijk dat de VVD in de Eerste Kamer de spreidingswet steunt, waarmee een meerderheid ontstaat in de senaat. De wet gaat over een eerlijke verdeling van asielzoekers over gemeenten. De VVD-fractie in de Tweede Kamer stemde juist tegen de spreidingswet van VVD-staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel).

Volgens PVV-leider Geert Wilders hebben de formerende partijen “een probleem”. Dat zei hij woensdagochtend voor aanvang van de formatiegesprekken over de spreidingswet. Meer wilde de voorman van de PVV niet zeggen voor aanvang van een gesprek met informateur Ronald Plasterk en onderhandelaars van VVD, NSC en BBB.

Ontvang jij onze nieuwsbrief al? Meld je hier nu gratis aan!

Vlak na het nieuws over de steun liet Wilders dinsdag al zijn verontwaardiging blijken op het sociale medium X. “MIJN HEMEL”, schreef hij. “Ik denk dat er chagrijn is. Wilders is geschokt”, zegt Smits.

‘VVD-senatoren hadden het liever niet gedaan’

Volgens Smits was de VVD-fractie in de Eerste Kamer niet blij dat het moet stemmen over de spreidingswet. “Edith Schippers, voorzitter van de Eerste Kamerfractie van de VVD, zei: het is een wet die we moeten beoordelen, wij hadden het liever ook niet gedaan. Zij waren voor het controversieel verklaren van de wet. Maar dat ging niet door, dus moeten zij het beoordelen.”

De VVD-senatoren hebben de afgelopen periode geluisterd naar de voor- en tegenargumenten. “Ze hebben geluisterd naar instanties, burgemeesters en provincies. Ze zeggen nu dat de spreidingswet belangrijk is.”

Dat VVD-Eerste Kamerleden voor de spreidingswet wilden gaan stemmen, hing al in de lucht. De verwachting was dat het ging om een paar, zegt Smits. “Maar de hele fractie? Dat zag niemand aankomen. We dachten dat het op één zetel zou aankomen.”

“Ik heb gisteren gesproken met de VVD. Als je dan vraagt: vanwaar die eensgezindheid?, dan wordt dat niet helemaal duidelijk”, zegt Smits. Ze vindt het vreemd dat de Eerste Kamerfractie van de VVD er niet voor heeft gekozen senatoren zelfstandig een beslissing te laten nemen. “Dan was je alsnog uitgekomen op een meerderheid. Het is onduidelijk waarom ze het belangrijker vonden om die eensgezindheid uit te stralen.”

Gevolgen formatie

Smits denkt dat een kabinet met PVV, VVD, BBB en NSC nog altijd tot de mogelijkheden behoort, maar erkent dat de formatie een klap heeft gekregen. “Ze dachten: we krijgen een kabinet met een rechts signatuur, op migratie komen we er dan wel uit.” Dat de VVD-senatoren nu voor de spreidingswet stemmen, zorgt voor ‘chagrijn’, denkt Smits. “Vooral bij de PVV.”

Ze verwacht dat de gesprekken tussen de formerende partijen ‘gewoon’ verder gaan. “Het ging allemaal in goede harmonie.” Maar, zegt de parlementair verslaggever: “De onafhankelijkheid van de senaat wordt hiermee wel aangetoond.”

Heb jij Goedemorgen Nederland gemist? Kijk deze aflevering nu hier terug via NPO Start.  

Wat betekent spreidingswet?

Nu de spreidingswet er toch lijkt te komen, betekent dat niet dat in de praktijk meteen een hoop verandert. “Als er wordt gestemd zoals we mogen verwachten, dan gaat de wet per 1 februari in. Dat betekent niet dat per 1 februari opeens overal nieuwe asielzoekerscentra oppoppen. Het proces blijft lang. Provincies en gemeenten gaan nog altijd om tafel, er is nog altijd een inspreekavond voor bewoners.”

Maar als een gemeente blijft weigeren, dan kan dwang worden opgelegd. “Maar ze hopen dat provincies en gemeenten nu zeggen: we gaan het doen, zodat dwang niet nodig is.”

Lees ook: 

Volgens VNG-voorzitter Dijksma zijn veel gemeenten voor spreidingswet: ‘Bijna Noord-Koreaanse stemmingsuitslagen’

Door: Peter Visser